Yivsiz ve uzun namlulu yivli silahların namlu çıkış hızları mukayeseleri

[Yılmaz İZTAY]

   Merhabalar. Burada daha önce hakkında herhangi bir platformda yazılıp çizilmemiş bir konuyu sormak istiyorum.

   Bilindiği üzere genel olarak uzun namlulu yivli silahların mermi çekirdeği namlu çıkış hızları takribi olarak 800 metre/saniyelik bir değere, yivsiz tüfeklerin ise namlu çıkış hızları daha düşük bir hızda olarak ortalama 375 metre/saniyelik bir değere sahip olmakta. Buradaki sorum kısaca; ateşli silahlarda mermi çekirdeği namlu çıkış hızını belirleyen faktörler nelerdir? Yivsiz tüfek namlularının akrabaları olan yivli namlulardan daha uzun olmasına rağmen namlu çıkış hızı yivsizde daha düşük olarak neden farklıdır? Bu değeri belirlemede kullanılan mermi niteliğinin etkenliği var mıdır?

[Mehmet PİLGİR]

Namlu çıkış hızındaki ilk ve en büyük etmen , barut hakkından doğan enerji ve bu enerjinin hangi ağırlıktaki mermi çekirdeği/saçma'yı ileri sürdüğü orandır.Barut hakkı ile doğru , çekirdek/saçma ağırlığı ile ters orantı şeklinde bir ilişki söz konusudur.

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Yılmaz bey,

Namlu çıkış hızını etkileyen bir çok faktör var. Her ne kadar Mehmet bey özetlemiş ise de  sorunuzu cevaplayabilmek için biraz açmak istiyorum.

Namlu çıkış hızı fişeğin birleşenleri ile bağlantılıdır. Yivsizlerde Kapsül-barut-tapa-mermi-kıvırma payı, barutun yanma hızı ve ortaya çıkan basıncın sonucunu, merminin çıkış hızını etkileyecektir.

Basınç ise p= F/A   (P=basınç F=güç A=Alan) formülü ile açıklanır. Ayni güç farklı çaptaki namlularda farklı basınç ortaya çıkaracaktır (ayni miktar barut, daha dar namluda daha fazla güç üretecektir).

En büyük etken kullanılan barutun tipi ile ilgilidir. Göreceli olarak, Hızlı yanışlı barutlar daha az, yavaş yanışlı barutlar nisbeten daha fazla güç üretir. Hızlı yanışlı barutların yanması namlunun ilk 18-20 cm lik bölümünde, yavaş yanışlı barutların tamamen yanması namlunun ilk 25-40 cmlik bölümünde oluşur. Özellikle yavaş yanışlı barutlarda daha uzun namlu ile daha yüksek verim elde edilir.

Ancak saçma atılan yivsizlerde çok aşırı basınç ve namlu çıkış hızı istenmez, çünkü hız saçmanın düşmanıdır. Yüksek basınç ve hızda saçmalar ezilip deforme olacağından gurupman bozulacaktır. O nedenle genelikle saçma atılan fişeklerin mamlu çıkış hızı 1250 fps hızı pek geçmez.

Yivsiz tek kurşunlar için ise hızın yivsiz için etkili menzil sayılan 75-100metreler içinde etkili olması için namlu çıkış hızının 1450 fps üzeri hızda olması gerekir. Yivsizlerin geniş çapı nedeniyle geri tepme çok olacağından yivsiz tek kurşunlarda da 1800 fps üzerinde fişek piyasada çok bulunmaz.

Yivliler de ise fişeğin yapısı, kullanılan barut türü farklıdır, çapları yivsizlere göre düşüktür. Yivsizlerde 12500 psi olan atım yatağı basıncına karşılık, yivlilerde bu 50.000-60.000 psi ye ulaşmakta haliyle namlu çıkış hızları yivsizlerin 2-3 katı hatta fazlasına ulaşmaktadır.

[Yılmaz İZTAY]

Ben de hep merak ediyordum "Yivsizlerin namlu çıkış hızı yivlilere oranla neden daha düşük diye" Açıklamanız çok doyurucu oldu bizleri aydınlattı, çok teşekkürler emeğiniz için Sn. Mehmet Sabri MUTLUER.

Bir de ufak bir soru daha eklemek istiyorum. Bu hız ölçüm değerlerinde ''FPS'' tam olarak nedir? Hız birimi çevirme uygulamalarında FPS'i metre/saniyeye, kilometre/saate vb. çevirebiliyoruz. Fps'in farklı iki anlamı olduğunu biliyorum. Bir anlamı monitör ekran teknolojilerinde saniyelik görüntü sayısını belirtir bir diğer anlamı da bilgisayar oyunlarında oyuncunun gözünden oynanmasını anlatan bir terim olarak kullanılır. Durum üçüncü anlamı olarak kullanılan hız birimi telaffuzuna gelince fps neyi ifade eder? Teşekkürler.

[Cengiz ÖNGÖREN]

Feet per second olması lazım. Yani saniye başına feet. 1 feet 30 cm olduğu için tahmini olarak üçe bölünürse metre/saniye çıkar.