SAÇMA BALİSTİĞİ SAÇMA MI?

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Sevgili Avlak forum üyeleri,

Başka bir forumda yivsiz tek kurşunların balistiği üzerine yazmaya başlamıştım. "Yivsizin balistiği mi olur", " o kadar kısa mesafe için balistiğe ne gerek var", "Komik bir konu" gibi eleştiriler oldu.

Kısa mesafede olsa attığımız her şeyin (Golf topu, tenis topu, kurşun, saçma) hatta dünya kupalarında seçilen futbol topunun bile seyir  esnasında bir davranış özelliği var ve bunu balistik kuralları ile inceliyorlar.

Ben konuya yeni bir bakışı getirmek, farklı pencereden bakmanızı sağlamak istiyorum.

Saçmayı attınız, hedefe vardı, kağıt üzerinde gurupman da yaptınız. Hesaplar kitaplar yaptınız fevkalade iyi gurupman. Güzel de, hedefe atarken kağıt üzerindeki gibi mi oluyor?  Durağan halden, hareketli hale geçildiği zaman olay hiç de öyle göründüğü gibi değil. Buyurun aşağıdaki yavaş çekim videoyu bir inceleyin:




Bu videoda mesafe arttıkça hedefe vuran ilk saçma ile  en son saçma arasında saniyenin 1/3 ü kadar bir fark olmuş. Eğer hızlı uçan bir hedefe (keklik, ördek, trap plağı) attığınızda bu fark alacağınız sonucu cidden etkiler.

Kulandığınız saçma, hızı, namlu boyunuz kullandığınız şok saçmanın gidişinde ciddi farklar yaratıyor aşağıdaki resimleri inceleyin lütfen:







Mesela kullandığınız şoka göre saçma dizini farklılaıyor, sizce aşağıdakilerin hangisi daha iyi?



Saçmalar neden toplu gitmiyor dağılıyor, hız arttıkça ne değişiyor, tapa neyi farkettiriyor, saçma numarası ile menzil/etkinlik ilişkisi ne? Daha bir çok sorunun cevabını resim ve videolarla anlatmak istiyorum.

Geri bildirimler ve ilgiye göre yazıp yazmamaya karar vereceğim

Saygılar

[Özgür ATAŞ]

Plaka yapılan atıştaki sağ resim daha iyi benim merak ettiğim  Herşey eşit olmak şartıyla hedefe keçe tapa fişekmi yoksa power tapa fişekteki saçmalar daha çabuk ulaşır ve  keçe tapadaki saçmalar hedefe hepsi birlikte isabet edermi aradaki saçma uzunluğu diziliminde nasıl bir fark olur  bu olaylarda şokların bu etkenlere ne kadar etkisi olur. Hız ve basınçlarda bu sonuçlarda etkisi  ne kadar etkendir. Teşekkür ederim saygılar ve selamlar
 

[Adem KARACAN]

Öncelikle emeğinize saygı duyuyorum .
Devam etmeniz gerektiğine inanıyorum.

[Ahmet ARIKAN]

güzel bir konu. devamını merakla bekliyorum.

[Tevfik GÜN]

Saygıdeğer Hocam siz üretmeye devam edin keyifle ve heyecanla takip ettiğimi bilmenizi isterim.
Bu arada saçma grupman denemelerimde bior tapalı fişeklerle normalin dışına çıkan sonuçlar elde ediyorum uygun bir zaman diliminde paylaşmayı düşünüyorum.

Saygılarımla...

[Suat ÇALIŞKAN]

Sevgili Avlak forum üyeleri,

Başka bir forumda yivsiz tek kurşunların balistiği üzerine yazmaya başlamıştım. "Yivsizin balistiği mi olur", " o kadar kısa mesafe için balistiğe ne gerek var", "Komik bir konu" gibi eleştiriler oldu.

Kısa mesafede olsa attığımız her şeyin (Golf topu, tenis topu, kurşun, saçma) hatta dünya kupalarında seçilen futbol topunun bile seyir  esnasında bir davranış özelliği var ve bunu balistik kuralları ile inceliyorlar.

Ben konuya yeni bir bakışı getirmek, farklı pencereden bakmanızı sağlamak istiyorum.

Saçmayı attınız, hedefe vardı, kağıt üzerinde gurupman da yaptınız. Hesaplar kitaplar yaptınız fevkalade iyi gurupman. Güzel de, hedefe atarken kağıt üzerindeki gibi mi oluyor?  Durağan halden, hareketli hale geçildiği zaman olay hiç de öyle göründüğü gibi değil. Buyurun aşağıdaki videoyu bir inceleyin:




Bu videoda mesafe arttıkça hedefe vuran ilk saçma ile  en son saçma arasında saniyenin 1/3 ü kadar bir fark olmuş. Eğer hızlı uçan bir hedefe (keklik, ördek, trap plağı) attığınızda bu fark alacağınız sonucu cidden etkiler.

Kulandığınız saçma, hızı, namlu boyunuz kullandığınız şok saçmanın gidişinde ciddi farklar yaratıyor aşağıdaki resimleri inceleyin lütfen:







Mesela kullandığınız şoka göre saçma dizini farklılaıyor, sizce aşağıdakilerin hangisi daha iyi?



Saçmalar neden toplu gitmiyor dağılıyor, hız arttıkça ne değişiyor, tapa neyi farkettiriyor, saçma numarası ile menzil/etkinlik ilişkisi ne? Daha bir çok sorunun cevabını resim ve videolarla anlatmak istiyorum.

Geri bildirimler ve ilgiye göre yazıp yazmamaya karar vereceğim

Saygılar

Bu avcı camiasında bu tiplerde adam çok malesef.Bilmiyorsanız susarsınız, ya da bilen birini bulduğunuz  zaman istifade edersiniz.
Bizim avcılar şehir efsanelerini çok sever.Hurafelere bayılır.
Sn MUTLUER
Defalarca sabit bir hedefe atış yapmış ve bir çoğunda vuruşların alt ,üst,sağ ya da sol vurduğuna şahit oldum.
Hareketli bir hedefi uygun olmayan bir şok, saçma boyu,saçma numarası, önleme gibi bir çok etkenle bir çoğumuz kusursuz vuramıyoruz.
Ancak vuramadığımızı bir türlü kabul edemiyoruz.
Yazılarınızı keyifle okuyoruz.Devam ediniz lütfen.
Bekliyoruz.
Hayırlı akşamlar.

[Emrah AKDENİZ]

Paylaşımlarınızı ilgiyle takip ediyorum.. Bence devam etmelisiniz..

[Uğur YILMAZ]

Sn MUTLUER

Kulaktan dolma , kendi çapımızda deneyimlerimizden öteye gidebilecek bilgiye sahip değilim kendi adıma..

Bilgisi olmadan fikri olan bir milletiz malumunuz 

Pür dikkat sizi dinliyoruz  antenlerimiz fora 

[Abdurrahman ERSÖZ]

Sağdan soldan duyumlarla avcılık yapacağımıza bunu bilimsel bir şekilde yapmaya hiç kimse itiraz etmez herhalde.👏

[Yaşar KÖKÇEN]

Sn. Sabri, lütfen devam.

[Mehmet Sabri MUTLUER]

TEMEL SAÇMA BALİSTİĞİ-1

Konu biraz uzun, biraz karmaşık, işin içinde yoğun fizik var. Fazla detaya ve formüllere girmeden elimden geldiği kadar basitleştirerek  ve kısa kısa anlatmaya çalışacağım. Aşağıda kafa karıştırıcı gibi görünen olayların pratiğe yönelik sonuçlarını en aşağıda özetlemeye çalışacağım.  Fizikten sıkılırsanız doğrudan sayfanın altına inip SONUÇLAR kısmını okuyun. Ama neden niçin sorularının cevabı devam eden satırlarda ve şekillerde.

Saçma gurubundaki bazı olayları anlayabilmek için öncelikler tek bir misket (gülle, küre, saçmane derseniz)  üzerinden yola çıkarak bazı olayları aktarmak uygun olur.

Şimdi, hızla giden arabada elinizi camdan biraz çıkarttığınızda, hava direnci elinizi geriye doğru ittiriyor değil mi?



Elinizi yan tutarsanız daha az, Avucunuzu açarsanız ciddi bir güçle kolunuz ittirilir. Herhangi bir akışkan (mermi için hava) içinde hızla giden cisimlerin gördüğü dirence Sürüklenme (Çekme-Drag) diyoruz.

Namludan büyük biz hızla fırlayan misket aldığı ivme ile hızla ileri giderken, karşılaştığı hava direnci onu yavaşlatacak, ağılığı nedeniylde yer çekimi etkisiyle yere doğru düşmeğe başlayacaktır:



Eğer havanın miskete karşı uyguladığı frenleyici etki (sürüklenme) olmasaydı sadece yerçekimi etkisinde kalacak ve çember kenarı çizerek ilerleyip düşecekti. Ancak karşılaştığı hava direnci, daha çabuk yavaşlayıp düşmesine sebep olur ve parabolik bir yol çizer:



Hız arttıkça sürüklenme de artacaktır. Aşağıdaki tabloda en altta ses hızı (Mach) katlarında artan sürüklenme gösteriliyor.



Değişik geometrik şekillerin hava direncine karşı gösterdikleri tepki de farklıdır. Küre (misket, gülle) diğer mermilere göre sürüklenmeden en fazla etkilenen bir şekildir:



Sürüklenme (Drag) karakteristikleri boyutsuz bir sayı olarak "Sürüklenme katsayısı" (Drag coefficent) ile ifade edilir. Aşağıdaki formül ile hesaplanır (Cd=sürüklenme katsayısı  Fd=Sürüklenme gücü A=kesit yüzeyi p= havanın viskozitesi V=merminin hızı)



Sürüklenme katsayısı özellikle ses geçişi (transsonik) bölgesinde ani düşme sonra hafiif bir yükselmeye uğrar. Bu nedenle mermilerde sapma ortaya çıkar. (Daha önceki bir yazımda transsonik bölge sorunlarını anlatmıştım). Transsonik bölgede saçmalar da saçmalar



Misket hava içinde ilerlerken, katettiği havayı yararak seyrederken misket etrafında akım özellikleri belirir. Özellikle miskete bitişik hava katmanları arkaya doğru süzülürken hıza bağlı olarak değişik akım özellikleri yaratır. Önce misket etrafında hava akımı ayrışarak yol alır.



Hız arttığında bitişik hava misketin arkasına doğru dönerek girdap akımları (vortex) meydana getirmeye başlar. Hız arttıkça en arkada boş bir alan da düşük basınç ortaya çıkar. Bu Newton'un hareket kanunlarının 3. göre şiddetli bir çekmeye sebep olur, misketi hızla yavaşlatır.
Aerodinamik hareketler akışkanların (burada hava) viskozitesi ile karmaşık bir şekilde alakalıdır. Eylemsizlik güçlerinin/viskozite güçlerine oranına Reynolds sayıları adı verilir. Reynold sayıları  "kürenin hızı X küreninçapı nın, hava viskozitesine bölümü" ile elde edilir. Yüksek Reynold sayılarında direnç iyice düşecektir. Aşağıdaki resimde değişik Reynold sayılarında misketin gerisinde oluşan hava akımı özelliklerini görebilirsiniz:



Misketin gerisinde oluşan girdap akımları çok şiddetli olduğunda, eğer gurup halinde saçma atıyorsak arkasından gelen saçmanın sapmasına sebep olur. Namludan çıktıktan sonra 10-20 metre toplu giden saçmaların dağılmasındaki etkenlerden biri de bence bu olaydır. ( Havaalanlarında uçakların inmesinde, jet motorlarının yarattığı şiddetli girdap akımlarının, arkadan gelen uçağın dengesini bozmaması için girdapın zayıflayacağı süre kadar bir mesafe verilir, bu mesafe öndeki uçağın büyüklüğü ve motor gücüne bağlı olarak kule tarafından değiştirilir)



Buraya kadar tek bir miskete hava direncinin etkilerini gözden geçirmeye çalıştım. Biraz daha pratiğe yönelik bilgilere girelim.

Balistik katsayı (BC) merminin seyri esnasında hava direncini yenebilme yeteneğine verilen isimdir. BC başlıca merminin çapı, ağırlığı ve sürüklenme katsayısına bağlıdır.

Balistik katsayı kesitsel yoğunluğun (SD), şekle bağlı form faktörüne bölünmesi ile elde edilir. Yivsiz mermilerde form faktörü " 1 " kabul edildiğinden pratik olarak BC = SD olur.



Balistik katsayı ne kadar yüksek ise merminin hava içindeki hareketi o kadar başarılı olur. BC düşük mermiler daha kısa mesafede hız ve güç kaybederler. Aşağıdaki grafikte ayni ağırlıkta, ayni namlu çıkış hızında ama farklı balistik katsayılarla sonuçları görülüyor. BC düşük olan daha süratle enerjisini kaybediyor ve daha kısa mesafede düşüyor.



Şimdi sizin için değişik boydaki gülle, şevrotin ve 4 numara saçmanın balistik katsayılarını hesaplayalım. Her biri tartılıp kumpas ile ölçüldü.



En soldaki 12 Ga Misket için hesap yaparsak:

Çapı 18.2 mm karesini aldığımız zaman 331,24 yapar. Ağırlığı 34,76 gramı bu kareye bölersek sonuç 0,104 çıkar.

Resimde incelerseniz çap ve ağırlık düştükçe balistik katsayı düşüyor.

SONUÇLAR:

Saçmalarda numara artıp saçma ağırlığı ve çapı küçüldükçe balistik etkinliği bozulmaktadır. Saçma küçüldükçe menzili ve enerjisi azalır

Çekme katsayısı diğer yivsiz mermilere göre düşük olan saçmaların, küre şekli dolayısıyla yüksek sürüklenme katsayıları vardır

Saçmanın namlu çıkış hızını arttırdığımız zaman yüksek sürüklenme katsayısı ve yüksek Reynold sayıları nedeniyle çabuk yavaşlarlar. Namlu çıkış hızının 150 fps artttırılması ufak saçmalar için mesafeyi 5-10 metre arttırır. Hipersonik, çok hızlı saçma yararlı değildir. Zaten çoğunlukla 1200-1350 fps arasında çıkış hızında üretilirler

Değerli forumdaşlar, vakit bulduça konuya diğer boyutları ile değinmeye devam edeceğiz

Vesilesiyle hepinize iyi bayramlar dilerim

[Tevfik GÜN]

Çok hızlı okuduğumu bitince anladım
Teşekkür ederim Saygıdeğer Hocam.
İyi bayramlar dilerim.
Saygılarımla...

[Abdurrahman ERSÖZ]

Çok teşekkür ediyorum bir solukta okudum 👍

[Sabahattin KARAHAN]

Saygıdeğer Hocam elinize ve yüreğinize sağlık çok değerli bilgiler ALLAH sizden razı olsun . Sağlıklı mutlu ve huzurlu Bayramlar diliyorum

[Doğan ATEŞ]

Enerjinize hayranım
Böylesi bilgiler karşısında  ne diyeceğimi bilemiyorum.
Yüreğinize ,ellerinize sağlık

Saygılarımla

[İbrahim AYSU]

Bu konunuzu da sabitliyorum Sn. @Mehmet Sabri MUTLUER

Teşekkürler.

[Murat DEĞİRMENCİ]

paylaşımınız ve harcadığınız emek için tesekkürler

[Tuncay KAHRAMAN]

Paylaşımınız için çok teşekkürler.

[M.Ali AKDAĞCIK]

 akademik değeri olan güzel bilgiler,

konuyu açan sn. Mehmet Sabri MUTLUER ve konuyu sabitleyen sn. AYSU' ya teşekkürler.

ben ilkokul mezunuyum aldığım dışarıdan bitirme belgesiyle sınav gir çıklarla ortaokullu olmuştum,

( sebebim saçma gelebilir ama klasik matematikten modern matematik dedikleri formülasyona kafam basmamıştı o yıllarda dershane vs. yoktu öğretmenimiz bile elinde bir çözümleme kitabi tahtada sil yazlarla ders anlatıp problem çözüyordu neyse bunu bahane olarak algılamasın nihayette gençlerde okuyacak bekli bu yazıları olumsuz örnek olmak istemem doğrusu ben sanatı seçtim babamın karşısına dikilip 2 ay içinde büyük duvar saatleri söküp takıp tamir ediyor yaşlı saatçi eski ustalar gelip bumu tamir ediyor diye görmeye gelirleri 12/13 yaşlarında beni)   


https://youtu.be/5XXdkQoo0QA?t=33

BAYAĞI EVVEL 2/3 SENE ÖNCE SEYRETMİŞTİM BU VEYA BENZERİNİ ADAMLAR NEYLE UĞRAŞIYOR BİZ HALA EKONOMİK DÜZLÜĞE BIRAK YOKUŞTA PATİNAJDAYIZ,..

 ben bu kafayla anladığım yanları varsa 5. sınıftan sonra çocuklara bile öğretilebilecek netlikte sonuçta ellerindeki telefonlar android işlemciler internet google amcalar yardımıyla anlamadıklarını çözerler akademik gerçek değerlere saygım sonsuz , eğitimde maddenin barut gazını arttırdıkça saçmanın namludan çıkışı itme gücü ile fps arttıkça sonucun ne olduğunu ben bile anlayabilip idrak edebiliyorsam internetteki bu çağdaki çocuklara ders konusu bile olabilir dağarcığına eklenebilir. deneme kısmındaki ''tedbir'' alınması esas olmalıdır bu çağ meraklı sonuçta neden rahatça yazdım derseniz ben bile barut bulamazken veya zor buluyorken işte buradan yola çıktım.


saygılarımla

[M.Ali AKDAĞCIK]

sn . suat beyim,


Bu avcı camiasında bu tiplerde adam çok malesef.Bilmiyorsanız susarsınız, ya da bilen birini bulduğunuz  zaman istifade edersiniz.
Bizim avcılar şehir efsanelerini çok sever.Hurafelere bayılır.
Sn MUTLUER
Defalarca sabit bir hedefe atış yapmış ve bir çoğunda vuruşların alt ,üst,sağ ya da sol vurduğuna şahit oldum.
Hareketli bir hedefi uygun olmayan bir şok, saçma boyu,saçma numarası, önleme gibi bir çok etkenle bir çoğumuz kusursuz vuramıyoruz.
Ancak vuramadığımızı bir türlü kabul edemiyoruz.
Yazılarınızı keyifle okuyoruz.Devam ediniz lütfen.
Bekliyoruz.
Hayırlı akşamlar. 


 şimdi bu sarısu safra salgısı gagadan akmalar fitillemeler namludaki meşe palamut talaşları elektirik çarpmaları vs. boşamı çıkıyor bunlar fasafisomu oldu ne,...

selam ve saygılarımla.

[Mehmet Sabri MUTLUER]

akademik değeri olan güzel bilgiler,

konuyu açan sn. Mehmet Sabri MUTLUER ve konuyu sabitleyen sn. AYSU' ya teşekkürler.

ben ilkokul mezunuyum aldığım dışarıdan bitirme belgesiyle sınav gir çıklarla ortaokullu olmuştum,

M. Ali bey,

Üniversite insana diploma veriyor ama her şeyi kazandırmıyor. Hayat başarısı bambaşka bir şey. Vehbi Koç, Sakıp Sabancı ülkemizin en ileri gitmiş sanayicisi. Üniversite tahsilleri yok. Bu gün kullandığımız akıllı telefonların mucidi, bilgisayarda kullandığımız yazı karakterleri, mouse'ı bulan adam Steve Jobs üniversiteyi terk etmişti. 2005 yılında Stanford Üniversitesindeki konuşması bir destan niteliğindedir: "Stay hungry, stay foolish" (Aç kal, budala kal...) Türkçe alt yazılı videoyu izlemeyenler mutlaka dinlemeli:



Bu gün kullandığımız bilgisayar ve ona bağlı çalışan sistemlerin diğer bir mucidi Microsoft kurucusu dünyanın en zengin insanlarından Bill Gates' de üniversiteden terk.

Ama bu adamların ve başarılı insanların ortak bir özelliği var "Her konuda çok kitap okumak". Yıkılmış bir imparatorluğun küllerinden bir devlet çıkartan tüm dünyanın takdir ettiği M.Kemal Atatürk'ün okuduğu kitapların sadece altını çizip yanına not aldıkları Anıtkabirde sergileniyor on kalın cilt tutuyor.

Günümüzün dahisi kabul edilen Tesla ve Space-X in kurucusu, Mars gezegenine ilk insan gönderecek Elon Musk, daha ilkokuldayken okul kütüphanesinde okuyacak kitap bırakmadıktan sonra, şehir kütüphanesini de hatmetmiş.

Benim tahsilim fizik ile ilgili değil, apayrı. Yivsiz tüfeğe merak sarınca fizik ile haşır neşir oldum. İzlediğim bir şey, yivsiz konusunda yazılmış doğru dürüst bir Türkçe kaynak yok. İlgilenenlere bildiklerimi aktarmaya çalışıyorum. Bu arada bu konu ile ilgili bir kitap da yazmaya çalışıyorum. Eğer birilerine yararlı olacaksa benim için mutluluk olur

Saygılar sunarım.

Vesilesiyle tekrar iyi Bayramlar

[M.Ali AKDAĞCIK]

M. Ali bey,

Üniversite insana diploma veriyor ama her şeyi kazandırmıyor. Hayat başarısı bambaşka bir şey. Vehbi Koç, Sakıp Sabancı ülkemizin en ileri gitmiş sanayicisi. Üniversite tahsilleri yok. Bu gün kullandığımız akıllı telefonların mucidi, bilgisayarda kullandığımız yazı karakterleri, mouse'ı bulan adam Steve Jobs üniversiteyi terk etmişti. 2005 yılında Stanford Üniversitesindeki konuşması bir destan niteliğindedir: "Stay hungry, stay foolish" (Aç kal, budala kal...) Türkçe alt yazılı videoyu izlemeyenler mutlaka dinlemeli:



Bu gün kullandığımız bilgisayar ve ona bağlı çalışan sistemlerin diğer bir mucidi Microsoft kurucusu dünyanın en zengin insanlarından Bill Gates' de üniversiteden terk.

Ama bu adamların ve başarılı insanların ortak bir özelliği var "Her konuda çok kitap okumak". Yıkılmış bir imparatorluğun küllerinden bir devlet çıkartan tüm dünyanın takdir ettiği M.Kemal Atatürk'ün okuduğu kitapların sadece altını çizip yanına not aldıkları Anıtkabirde sergileniyor on kalın cilt tutuyor.

Günümüzün dahisi kabul edilen Tesla ve Space-X in kurucusu, Mars gezegenine ilk insan gönderecek Elon Musk, daha ilkokuldayken okul kütüphanesinde okuyacak kitap bırakmadıktan sonra, şehir kütüphanesini de hatmetmiş.

Benim tahsilim fizik ile ilgili değil, apayrı. Yivsiz tüfeğe merak sarınca fizik ile haşır neşir oldum. İzlediğim bir şey, yivsiz konusunda yazılmış doğru dürüst bir Türkçe kaynak yok. İlgilenenlere bildiklerimi aktarmaya çalışıyorum. Bu arada bu konu ile ilgili bir kitap da yazmaya çalışıyorum. Eğer birilerine yararlı olacaksa benim için mutluluk olur

Saygılar sunarım.

Vesilesiyle tekrar iyi Bayramlar

 

yarın sabah uyandığınızda kalan ömrünüzün ilk günü olacak ,..

aç kal budala kal,..


 zaten her son bir başlangıcın eşiğidirya hani sn. mehmet sabri bey hayat hergün yeni bilmediklerimizle karşımızda öğrenmek bilmek ruhumuzda var merak bu amma iyi yönde amma kötü yönde illaki her canlı ölümü tadacaksa zaman aslında çok değerli ilim bilim fen irfan adı her neyse eğitim eğitim eğitim buna genelde yazılarımda özellikle değinir hazırı tüketmektense üretmeyi bize unutturulmaya çalışılan üretmeyi ilericiliği vurgular bunları avlak ailesiyle paylaşırım ''doğru ehil ellerde gerçek eğitim'' bahsi konu bu esasen her yeni genç beyin fiziki kimyası gereği öğrenmeye açıktır yeterki hamuru yoğuran hayırla hasenetle iyi olan imgelerle doğru yoğursun o hamuru,..

 umarım kültürüne sahip çıkan ata ecdadın kanla suladıkları her milimetre karesindeki şehidlerin kemiklerini sızlatmamak adına dış mihrakların maşası olmayan ilime fene eğitime sanata hakaniyete ağırlık veren bir müreffek toplum olabilecek beyinler ve bireyler yetiştirebiliriz.

saygı sevgi ve selamlarımla.

[Mehmet Sabri MUTLUER]

SAÇMA BALİSTİĞİ - 2

Günümüzden 450 yıl önce ünlü düşünür, Fizik bilgini Pascal şöyle demiş:
"Bilgi bir çemberdir. Bilginiz ne kadar artarsa çember o kadar büyür. Büyüdükçe, bilinmeyenin daha çok olduğu anlaşılır"

Geçen yazımda tek bir misketin (Gülle, saçma) etkilendiği güçlerden söz ettim. Bu gün misketlerin biri biri ile etkilenmesinden, bunun sonucunda ortaya çıkan durumlardan bahsedeceğim.

İlk yazımda unuttuğum bir nokta olmuş önce ona değinmekte fayda var. Eğer saçmalar Power tapa içinde değilde namluya sürtünerek gelirse iki durum ortaya çıkar:

Birincisi sürtünme ile birlikte bir dönme meydana gelirse:


Dönme sonucunda fizikteki Magnus etkisi ortaya çıkar. Fizikteki Bernoulli eşitliğinden kaynaklı bu etkide, dönme tarafına doğru küre  şeklindeki cisimlerde bir sapma ve falso ortaya çıkar



Bunun en güzel örneğini futbol maçlarında izliyoruz. Futbolcular serbest vuruşlarda topa falsolu vurarak topta meydana getirdikleri dönme hareketi ile topu düz değil de kavisli şekilde gönderirler, bu falsonun nedeni topa dönme verilerek sağlanan Magnus etkisi iledir:


Namlu yüzeyine sürtünerek dönme kazanan saçmalar bundan etkilenerek namludan çıkarken yön değiştirebilirler.

Saçmaların toplu olarak en çok etkilendikleri bir diğer konu, barut gazının ani ittirmesi ile biri birbirlerine çarparak ezilmeleridir. Yapılan bir tez çalışmasındaki tesbit edilen bulguları aşağıdaki şekilde görebilirsiniz:



Bu resimde göreceğiniz gibi merkezdeki ve merkeze yakın saçmalarda pek bir ezilme yokken dışa gittikçe ezilmeler artmış. En dıştakilerin ezilmesi (Power tapa içinde değilse) biraz da namluya sürtünme nedeniyle ortaya çıkar.

Daha önce başka bir yerde yazdığım yazıdan alıntı yapayım:

"Mermi çekirdeği namluya sıkı sıkıya oturur. Bu sıkılık nedeniyle barutun ittirmesi sonucu sürtünmeye maruz kalır. Bu sürtünme ivmeyi etkilemese bile, sürtünme sonucu ısı ortaya çıkar. 300 m/s (980 fps) hızda kurşun (barut gazlarının ısısının da etkisiyle) erimeye  ve namlu üzerinde artık bırakmaya başlar. 460 m/s hızlarda (1500 fps) bu erime daha da artar. Yivsiz tüfeklerde kullanılan kurşunun sıvama yapması bu nedenledir (Gualandi veya Foster olması ile ilgisiz). Bu durumda sıvamayı azaltmak için kurşun antimon ile sertleştirilerek erime derecesi yükseltilir. Yivli mermi çekirdekleri ise yüksek ivmelerle hareket ettikleri için kurşun etrafında erime ısısı daha yüksek bakır kaplama vardır. Kurşunun çok sıvama yapması, namluyu kirleterek takip eden atışlarda isabeti etkiler. Bakır ceketli mermiler de 760 m/s 2500 fps hızlarda bakır artığı bırakmaya başlar. Buna çözüm olarak bakır kaplı mermi çekirdeklerinin üzerine molibden bisülfit kaydırıcı kullanılmaktadır."


Saçmaların sürtünme ve ezilmeden etkilenmemesi için antimon ilavesi ile sertleştirildiğini biliyoruz. ABD de Özellikle su kuşlarının avlarında çevre kirliliğine, suların zehirlenmesine engel olmak için kurşun saçma kullanımı yasaklanmıştır. Bunun yerine çelik, bizmut alaşımlı demir gibi çevreye zarar vermeyen saçmalar kullanılmaktadır (Kurşundan daha hafif oldukları için balistiği biraz fark eder onu sonra yazarım)

Saçmaların gerek basınç, gerekse sürtünme nedeniyle ezilip şekil değiştirmeleri sürüklenme katsayılarını bozarak, daha fazla hava direnci ile karşılaşmalarına, dağılma ve düzgün saçmalardan geri kalmalarına neden olur. Ezilip şekil değiştiren saçmaların sürüklenmesi, ezilmemişlerden %20-30 fazladır


Şimdi saçmaların biri biri ile etkilenmesine bakmaya çalışalım:

Deneysel çalışmalar saçmaların birbiri ile etkileşimini incelenmiştir. Lee nin yaptığı  rüzgar tüneli çalışmalarda 10⁴ Reynold sayılarında iki kürenin aerodinamik etkileşimi incelenmiştir.

Üst üste  giden iki küre  biri birine yakın olduğunda sürüklenme (Drag) %50 kadar artmaktadır. Aralarındaki mesafe kürelerin yarıçaplarının 3.5 katına vardığında ise sürüklenme azalmakta ve her biri kendi sürüklenme katsayısı ile hareket etmektedir:


Arka arkaya seyreden kürelerde ise arkadaki kürenin sürüklenmesi öndeki küreye göre belirgin azdır. İki küre arasındaki mesafe çaplarının 3,5 katına çıktığında arkadaki kürenin sürüklenme katsayısı süratle artmaya başlar.


Küme halinde namludan çıkan saçma gurubunun 20-50 metre mesafedeki etkilenmeleri saçma bulutunun uzunluğu ve genişliği  aslında iç balistik ile ilgilidir. Ancak ilk 20 metre içinde kendini pek göstermez.

Yukarıda anlattığım etkilenmeler sonuca etkili olmakla beraber saçmalar dağılmaya başladıktan sonra daha karmaşık, rastgele etkiler saçma taneleri üzerine etkili olur, karmaşık matematik formüller gerektirir. Ancak saçmaları bun rastgele hareketleri Markovian teori ile açıklanabilmektedir.


Saçmalar namludan çıktıktan sonraki 20 metreden sonra dağılmaya başlarlar. 3 ila 9 metre arasında bir saçma dizini oluşur. Saçma dizinini boyu kullanılan şok ile de bağlantılıdır. Dar şoklarda düşünülenin aksine daha kısa saçma dizini oluşur (Daha sonra anlatacağım)

Saçmalar dağılırken ortadaki ezilmemiş saçmalar daha önde yoğun kenarlara gittikçe daha geride ve seyrek olarak bir saçma bulutu meydana getirirler. Ben kişisel olarak bu durumu açılmış bir şemsiyeye benzetiyorum:

[/url]

Yapılan bilimsel araştırmalar da saçma bulutunun yapısını buna yakın tanımlıyor.

Aşağıdaki resimde 28 gram 9 numara saçma 4 numara şok ile 40 metredeki saçma bulutu dijital grafik halinde gösterilmiş.

Koyu renk daha fa<la saçma yoğunluğunu, renk açıldıkça saçma sayısının azaldığını gösteriyor

Bundan sonraki başlıkta tapanın saçma dizini üzerine bilgileri aktaracağım

Saygılarımla

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Yivsiz konusunun ABD deki ustalarından Randy Wakeman şöyle diyor:

" İyi bir şok ve iyi bir saçma dışında hiç bir şey, saçma bulutu ve gurupmanı etkilemez"

Tüfek için harcadıklarımın çok daha fazlasını fişeğe harcıyorum, yılda en az 3-5 bin fişek yakıyorum, şimdilerde kendim dolduruyorum, bir sürü de test yapıyorum

Randy'cim kusura bakma ama bizim de biraz bilgimiz var. Tapa konusu her iki konuyu da bal gibi etkiler.

Herşey eşit olmak şartıyla hedefe keçe tapa fişek mi yoksa power tapa fişekteki saçmalar daha çabuk ulaşır ve  keçe tapadaki saçmalar hedefe hepsi birlikte isabet eder mi aradaki saçma uzunluğu diziliminde nasıl bir fark olur  bu olaylarda şokların bu etkenlere ne kadar etkisi olur. Hız ve basınçlarda bu sonuçlarda etkisi  ne kadar etkendir. Teşekkür ederim saygılar ve selamlar

Özgür kardeşim,

Biz kazan yemeği bir oturuşta yersek, çatlarız, mide fesadı olur. O nedenle günlük istihkak şeklinde sunuyorum

Merak ettiğiniz TAPA konusu yarınki bayram hediyemiz 



Saygılar

[Osman KÜÇÜKMUMCULAR]

Teşekkürler sayın Mutluer.Fişeklerini kendisi dolduran,her birini test atışlarıyla deneyip,analiz edip,sonuçlar elde etmeye çalışan bir avcı olarak;
a:Tapa ve Barut çeşitlerinin, 
b:Magnum fişek yataklı tüfek ile atılan 70 mm'lik ve 70 mm fişek yataklı tüfek ile atılan 65 mm'lik (veya kovan boyunun 5mm'si kesilip ikinci defa doldurulmuş ) fişeklerin,saçma balistikleri konusundaki bilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanızı merakla bekliyoruz.