SAÇMA BALİSTİĞİ SAÇMA MI?

[Yaşar KÖKÇEN]

Harika bilgiler Sn. Sabri, teşekkürler.

[Mehmet Sabri MUTLUER]

SAÇMA BALİSTİĞİ - 3

Yivsiz fişekte her birleşen önemlidir ama Tapa'nın da kendine özgü önemli özellikleri var.


Tapanın en önemli görevi barut ile sıkıyı biri birinden ayırmasıdır. Böylece barut ateşlendiğinde genişleyen barut gazı tapayı dolayısı ile önündeki sıkıyı ittirir. Ağızdan dolma tüfek döneminde çaput ile ayrıştırılan barut, daha sonra keçe tapaların kullanımı ile daha etkin bir şekilde kullanılmaya başlandı. 60 lı yıllarda ortaya çıkan plastik tapalar olayda epeyce değişiklik yaptı.

Günümüzde çevreciler yarattığı çevre kirliliği nedeniyle plastik tapaya karşılar. Bazı ülkelerde kullanımı yasak bazı yarışmalarda sadece keçe tapaya izin veriliyor. Plastik tapaların doğada çözünüp, çevre kirliliği yapmayan türleri günümüzde imal edilmeye başlandı. Kadeh şeklindeki kanatlı (örneğin pover) tapalar ayaklarının amortisör görevi görmesi nedeniyle keçe tapaya göre hissedilen tepmeyi azaltıığı gibi sıkının düzgün çıkmasını sağlıyor. Ayrıca bu tür tapalar özellikle çelik saçma kullanımında namluyunun çizilmemesi, kurşunun namluya sürterek artık bırakıp kirletmemesi, namluya sürtünüp ezilen ve şekil değiştirdiği için dış balitiği bozulan saçma sorunlarını engelleyip, daha düzgün gurup yapmayı, saçmaların daha toplu çıkıp geç dağılmalarını sağlayarak uzak mesafede daha iyi gurup yapma gibi özellikler kazandırıyor.

İşin içine şok girince her ne kadar oyunun kuralı bozulsa da plastik tapa keçe tarapa göre az da olsa daha iyi gurup yapıyor:

KEÇE TAPA:


PLASTİK TAPA:


Şoksuz namlu ile daha 20 metre mesafede belirgin fark ortaya çıkıyor (soldaki keçe sağdaki plastik tapa) :


Şimdi olayın detaylarını balistik fotoğrafları ile ünlü Harry Kuulapaa'nın hızlı çekim kamerası ile elde ettiği stereoskopik resimler üzerinden inceleyelim:

Test olarak 9 numara 2 mm lik saçma ve helezon ayaklı Rio Target kullanılmış. 1 numaralı resimde saçmalar tapa içinde namlu ağızından çıkıyor. 2 numaralı resimde namludan çıkmış, tapa ayakları ezilmiş barut gazları ve alev arkasından çıkıyor:


3 numaralı resimde süratle fırlayan tapa ayakları hava direnci ile geriye bükülmeye başlamış, 4 numaralı resimde 40 cm mesafede tapa ayakları geriye bükülmüş henüz saçmalar ayrılmamış. Tapa arkasında girdap tarzı hava akımları görülüyor


5 numaralı resimde 1 metre mesafede tapa kanatçıkları hava direnci ile geriye tlam bükülmüş tapa yavaşladığı için saçmalar ayrılmaya başlamış ancak henüz toplu vaziyette. 6 numaralı resim 5 metre mesafede çekişmiş, tapa biraz daha geride kalmış saçmalar tapadan ayrılmış biraz dağılmaya başlamış, okla işaretli 2 tane saçma tanesi guruptan ayrılmış geride kalmış.


Ayni olayı Harry Kuulapaa'nın kamerasından Sellier Bellot 8 numara trap fişeğinde izleyebiliriz:


Yüksek çözünürlüklü fotoğraflardan sonra olayı bu kez hızlı çekim video kameradan izleyelim:


Sellier Bellot 4,5 numara saçma ve keçe tapa ile atış farklı bir görünüm veriyor. Patlama ile birlikte keçe tapaya ait artıklar patlamanın önünde ama saçmaları göremiyoruz, büyük olasılıkla duman bulutu içinde kalmışlar ve seçilemiyor. Bu görüntü keçe tapanın etrafından da gaz kaçağı olduğunu düşündürüyor:


Değişik türdeki Bashieri & Pellagri kadeh şeklinde değişik boydaki kanatları olan tapalar, kanatsız (Bior) plastik tapa ve Keçe tapa ile çekilmiş yavaş çekim videolarını inceleyelim:


Bu videolardan aldığım fotoğraflara bir bakalım:


Videoyu tekrar izlerseniz göreceğiniz gibi kanatlı plastik tapalardan ayrılan samaların daha derli toplu çıktıkları ve pek hasar görmedikleri seçiliyor. Bior ve keçe tapalardan çıkan saçmalarda da (okla işaretli) namluya sürtünmeye bağlı dış yüzeydeki saçmaların düzleştikleri görülüyor. Bu nedenle Bior ve Keçe tapadan çıkanların hepsi 3 numaralı modifiye şok ile atılmış olmasına rağmen daha erken dağılmaya başladıkları izleniyor. (Bu ezilmeye engel olan veya azaltan Buffer kullanımını, daha sert (Tungsten, Demir-molibden, çelik) saçmaları da hatırlamakta yarar var)

Kanatlı tapaları incelersek kanatçıklarda saçma izlerini görmemiz mümkün (Plastik nisbeten yumuşak olduğundan, bu tapalarda saçma deformasyonu haliyle az oluyor ve daha iyi gurupman sağlanıyor)


Ülkemiz maalesef malzeme yönünden sıkıntılı. Dışarıda yeni geliştirilen tapalar var. Bu tapalar Kanatçıkları hava freni görevi görerek saçmaları sarsmadan ayrılıyor. Böylece 60 yardaya kadar çok sıkı gurupman mümkün özelillikle ördek avı gibi uzun mesafeye atış durumlarında çok kesin sonuçlar veriyorlar:


Sonuç olarak tapa teknolojisi ilerlerledikçe şoktan bağımsız daha sıkı gurup yapan tapalar ortaya çıkıyor.

Tapa fişek yapısının önemli bir birleşeni olmaya devam ediyor.

[Kemal GÜNEL]

Değerli paylaşımlarınız için teşekkürler Sabri bey
Tapalarla ilgili merak ettiğim bir şey var. Kanatsız tüp şeklinde tapalar mevcut bunlardaki saçmaların davranışı nasıldır acaba?
Muhtemelen son belirttiğiniz kanatlı tapalar bu tapalardaki sorunu ortadan kaldırmak için tasarlanmış olabilir
Değerli görüşleriniz için şimdiden teşekkürler

[Adem KARACAN]

Hocam elinize sağlık konuyu sulandırdığımı sanmanızı istemem ama keçe ve bior tapalı fişeklerin birçok power tapadan daha iyi gurupman yapmasını statik elektrik yani sürtünmeden kaynaklı bir mıknatıs etkisi ile bir arada uzun süre kalmalarını sağlıyor diyebilir miyiz ?Yada bu gurupman farkını nasıl izah edeceğiz?

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Hocam elinize sağlık konuyu sulandırdığımı sanmanızı istemem ama keçe ve bior tapalı fişeklerin birçok power tapadan daha iyi gurupman yapmasını statik elektrik yani sürtünmeden kaynaklı bir mıknatıs etkisi ile bir arada uzun süre kalmalarını sağlıyor diyebilir miyiz ?Yada bu gurupman farkını nasıl izah edeceğiz?

Adem bey,

Kurşun manyetik bir malzeme olmadığından mıknatıslanma olmaz. 36 metreye kadarki mesafelerde kullandığınız şok ile de bağlantılı keçe ve bior tapa ile de iyi gurupman yapabilirsiniz. Biz de maalesef power tapalar çok çeşitli değil, malzeme de burada etken sorun.

Saygılar

[Emrah AKDENİZ]

Fotoğrafta, bior ve keçe tapa durumlarında saçma üzerinde açıkça görülen deformasyon, saçmanın yatay hale gelmesi, köşelerin keskinleşmesi, deforme olan saçmaların kısa ve orta mesafelerde hasbelkader ava isabeti esnasında yırtıcı ve tahrip edici şekilde ve bazen travmatik sonuçlara sebebiyet vermesi de, avın ele geçmesi açısından güzel sonuçlar verebiliyor..
Yakma, elektriklenme ve fitilleme mevzularına hiç girmeyelim
Bilgilendirici paylaşımlarınız için teşekkürler.. Dikkatle takip ediyoruz.

[Volkan URAS]

Selamlar
Herkesin emeğine ağzına sağlık. Konu ile alakalı başka bir şey sormak istiyorum. Ben kendi fişeğimi kendim dolduruyorum, kendi saçmamı kendim döküyorum. Başlarda saçmayı yusyuvarlak dökebilmek için çok uğraştım! Ama fotoğraftaki rüzgarın saçmaya uyguladığı dirençleri gösteren fotoğraflarda yağmur damlası şekli neredeyse en az dirençlerden birisi. Saçma dökmeye başladığımda en basit ve kolayca yakalanan şekil yağmur damlası şekli. Şimdi ben bu damla şeklindeki saçmalarla fişek doldurup sıksam mesafe ve gurupman konusunda baya baya bir avantaj sağlamış olacağım doğrumudur? Fikirlerinizi amak istiyorum. Bunu da en kısa zamanda deneyerek bu konu altında paylaşırım mutlaka.

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Konu ile alakalı başka bir şey sormak istiyorum. Ben kendi fişeğimi kendim dolduruyorum, kendi saçmamı kendim döküyorum. Başlarda saçmayı yusyuvarlak dökebilmek için çok uğraştım! Ama fotoğraftaki rüzgarın saçmaya uyguladığı dirençleri gösteren fotoğraflarda yağmur damlası şekli neredeyse en az dirençlerden birisi. Saçma dökmeye başladığımda en basit ve kolayca yakalanan şekil yağmur damlası şekli. Şimdi ben bu damla şeklindeki saçmalarla fişek doldurup sıksam mesafe ve gurupman konusunda baya baya bir avantaj sağlamış olacağım doğrumudur? Fikirlerinizi amak istiyorum. Bunu da en kısa zamanda deneyerek bu konu altında paylaşırım mutlaka.

Volkan bey,

Yağmur damlası veya gözyaşı damlası şekli uçak kanadı gibi kalın kısmı hareket yönünde olursa en iyi balistik performansı verecektir. Bu konu 1980 lerde düşünülmüş aşağıdaki 1985 yılında çıkan dergide, çelik saçmaların hafif oluşu nedeniyle düşündüğünüz gibi bir şeklin en iyi balistik sonucu yakalayacağı düşünülmüş. Ancak anladığım kadarıyla bir başarı elde edilmemiş. Tüm saçmaları aynı doğrultuda sıralamak da ayrı bir sorun olsa gerek. Hala klasik olarak tam küre şeklinde saçma bütün dünyada kullanılıyor. Ama denemeniz ve sonuçları paylaşmanız ilginç olur.

[Yaşar KÖKÇEN]

Sabri Bey, Fedaral Black Cloud gibi kübik saçmalar için görüşünüz nedir? Bunlar küre şeklindeki saçmalardan daha üstün mü(menzil, grupman, tahribat ve penetrasyon açısından)?

[Volkan URAS]

Sabri Bey, Fedaral Black Cloud gibi kübik saçmalar için görüşünüz nedir? Bunlar küre şeklindeki saçmalardan daha üstün mü(menzil, grupman, tahribat ve penetrasyon açısından)?

+Winchester Blind Side 👍

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Yaşar bey, Volkan bey,

1. Amerika birleşik Devletlerinde su kaynaklarını kirletme ve zehirlemesi nedeniyle Kaz, Ördek  gibi su kuşlarının kurşun saçma ile avlanması yasaktır.

2. Kaz ördek avcıları doğal olarak çelik veya daha pahalı olan tungsten saçmaları kullanmak zorundadır

3. Çelik saçma, özgül ağırlığının kurşuna göre daha hafif olması nedeniyle, daha az enerji taşımakta, daha kısa mesafede hız kaybetmektedir (yani uçuş balistiği ve son balistiği kurşuna göre kötüdür)

4. Hem Federal Black Cloud hem de Winchester blind side; kurşunun bu eksikliğini kapatmak üzere tasarlanmış mühimmatlardır. Her ikisininde kağıt üzerinde 40 yarda paterni (gurupmanı) kurşun saçmaya göre kötüdür.

5. Her ikisi de kötü balistik şekiller  ve uzun mesafede dağılmadan ilerlemelerini sağlamak için özel tapa tasarımına sahiptir.

6. Winchester Blind Side daha az hacımda daha çok saçma doldurmak için hekzagonal (altı yüzlü) bir yapıya sahiptir. Az hacımda çok saçma göndererek hedefe daha fazla saçma ulaştırmak amacı ile tasarlanmıştır.

7. Federal Black Cloud ise saçmaların etrafında kesici bir halka ekleyerek, hedefe vardığında daha fazla doku penetrasyonu ve daha fazla doku hasarı yapma amacıyla tasarlanmıştır.

Özetle balistik olarak şekli kötü yapıları en fazla avantaj sağlama amacıyla tasarlanmış, su kuşları için kullanıma konmuş mühimmatlardır. Her ikisi de yeni kullanımda olup, henüz yeterince kullanıcı geri dönüşü yoktur. Reklamlara göre harika mühimmatlar da hele bir kullanıcı yorumları gelsin dezavantajı avantaja çevirebilmişler mi görelim.

Saygılarımla

[Volkan URAS]

Üstat yazdıklarınızı biliyorum yinede teşekkürler,  yukarıda sadece fişek markaları  karışmış onu düzeltmek istedim ama sanırım anlaşılmamış. Winchester Blin Side kare şeklinde saçması olan, Black Cloud yarısı kenarında bıçakları olan saçma. Markalar karışmış , sizin yazınızdada markalar karışmış.

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Üstat yazdıklarınızı biliyorum yinede teşekkürler,  yukarıda sadece fişek markaları  karışmış onu düzeltmek istedim ama sanırım anlaşılmamış. Winchester Blin Side kare şeklinde saçması olan, Black Cloud yarısı kenarında bıçakları olan saçma. Markalar karışmış , sizin yazınızdada markalar karışmış.

Haklısınız sizin yazdığını düzeltmeyi ben soru olarak algılamışım. Doğru, Markalar karışmış, yukarıda da düzeltiyorum:

[Çağrı ECE]

black cloudda close range yazıyor yakın mesafe fişeği blind side de muhtemelen öyle

[Uygar TANDOĞAN]

power tapalı bir fişekteki saçmalar şoktan geçerken,anime videolardaki gibi doğrudan şoka temas etmemesi lazım mantıken.bu durumda power tapalı bir fişek şoktan geçerken şokun dar veya geniş olması da bir şey ifade etmemesi lazım değilmidir?

Haklısınız sizin yazdığını düzeltmeyi ben soru olarak algılamışım. Doğru, Markalar karışmış, yukarıda da düzeltiyorum:

[Doğan ATEŞ]

power tapalı bir fişekteki saçmalar şoktan geçerken,anime videolardaki gibi doğrudan şoka temas etmemesi lazım mantıken.bu durumda power tapalı bir fişek şoktan geçerken şokun dar veya geniş olması da bir şey ifade etmemesi lazım değilmidir?

Selamlar
Sorduğunuz soru için yazıyorum, şahsi fikrim ,bahsettiğiniz power tapanın çapı  kullanılan şokun iç çapına eşit veya daha küçük değere sahip ise dediğiniz doğru olabilir.Ama tapanın çapı şokun iç çapından fazla ise ister istemez power tapa dahi olsa daralma yaşayacak ve bu sebebten dolayı belli mesafedeki saçma deseni değişecektir.Ayrıca çaplar arasındaki fark şıkışma yönünde artıkça barut yanması ile oluşan gaz basıncının da değişmesine böylece saçmalara aktarılan enerjinin artmasına neden olacaktır.Doğal olarak farklı enerjilere sahip saçmalar yine belli mesafelerde farklı saçma deseni oluşturacaktır.Zaten bizim için en önemli nokta da avladığımız avın  koşullarına göre en uygun saçma ve şok konfigürasyonunu bulmaktır.Yine şahsım adıma yazıyorum bu forumdaki ustaların tecrübeleri ve avcı arkadaşların denemeleri ile paylaştıkları bilgiler ışığında ben hala arayış içindeyim paylaşımda bulunan herkese teşekkür ederim.

Saygılarımla

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Sorduğunuz soru için yazıyorum, şahsi fikrim ,bahsettiğiniz power tapanın çapı  kullanılan şokun iç çapına eşit veya daha küçük değere sahip ise dediğiniz doğru olabilir.Ama tapanın çapı şokun iç çapından fazla ise ister istemez power tapa dahi olsa daralma yaşayacak ve bu sebebten dolayı belli mesafedeki saçma deseni değişecektir.Ayrıca çaplar arasındaki fark şıkışma yönünde artıkça barut yanması ile oluşan gaz basıncının da değişmesine böylece saçmalara aktarılan enerjinin artmasına neden olacaktır.Doğal olarak farklı enerjilere sahip saçmalar yine belli mesafelerde farklı saçma deseni oluşturacaktır.

Doğan bey haklısınız,

Saçmalar tapa ile daraltılmış şoktan çıkarken daha düzgün bir dizilim kazanır ve fizikteki venturi etkisi ile de hız kazanır. Şoksuz namluda ise çıkarken dağılır.



Ed Lowry'nin yaptığı çalışmalarda şoklu namlu ile atılan saçmaların önce uzun  ama toplu bir saçma dizini oluşturduğu ancak arkadan gelen saçmaların daha az sürüklenmeye maruz kalmaları nedeniyle , saçmaların biribirine yaklaşarak dizininin giderek kısaldığı da hızlı video/fotoğraf çekimleri ile gösterilmiştir

[Volkan URAS]

Selamlar
Herkesin emeğine ağzına sağlık. Konu ile alakalı başka bir şey sormak istiyorum. Ben kendi fişeğimi kendim dolduruyorum, kendi saçmamı kendim döküyorum. Başlarda saçmayı yusyuvarlak dökebilmek için çok uğraştım! Ama fotoğraftaki rüzgarın saçmaya uyguladığı dirençleri gösteren fotoğraflarda yağmur damlası şekli neredeyse en az dirençlerden birisi. Saçma dökmeye başladığımda en basit ve kolayca yakalanan şekil yağmur damlası şekli. Şimdi ben bu damla şeklindeki saçmalarla fişek doldurup sıksam mesafe ve gurupman konusunda baya baya bir avantaj sağlamış olacağım doğrumudur? Fikirlerinizi amak istiyorum. Bunu da en kısa zamanda deneyerek bu konu altında paylaşırım mutlaka.

Cümleten selamlar;
 Daha önce bahsettiğim yağmur damlası şeklindeki saçmaları döktüm zaten dökümü normal saçma dökümünden çok daha kolay ve zahmetsiz. Erittiğim kurşun katkısız içinde antimon olmayan fabrikadan ham alınmış levha kurşundur ve çok yumuşaktır. Saçmaları 8 numara ebadında dökmeye çalıştım. Kıyaslama yapmak içinde piyasada satılan Meca 32/8 fişek kullandım. İçinden 32gr saçma 1.42 barut çıktı. Yağmur damlası saçmalarıda 32gr a göre ayarladım. Csb1 barut kullandım. Fabrika önerisine uyarak 1.72 barut kullandım. Power tapa ve 6 yıldız kapama. Denemeyi kendi sıkılarımla kıyaslayabilmek içinde 8 numara 33gr 1.75csb1 barut, gualandi power tapa, anatolia 16 diplik kovan ve u688 kapsülle doldurdum. Mesafe 36metre özel yapım full şok. Hedef kağıt önüne tenekede koyarak aynı zamanda penetrasyon fikride vermesini istedim. Fotoğrafda sadece yağmur damlası atışının kağıdı var. Diğer ikisini maalesef yükleyemedim.

Sonuçlar: piyasada satılan 8/32 Meca fişek, yağmur damlasına göre çok daha toplu ve dağılımı güzeldi, tenekeyi delmedi ama bir saçma boyu kadar göçük oluşturdu. Yağmur damlası atış  denemesi çok fazla dağıldı, 8 numara ile vurulabilecek boyuttaki hayvanların aralarda kalabileceği çok fazla boşluk vardı ve isabet eden saçma sayısı piyasa fişeğine göre neredeyse yarı yarıya azdı. Tenekede çok hafif bir göçük oluşturdu, nerdeyse saçma boyutunun 3/1 kadar.

Saçmaların karışık yerleştirildiği için dağıldığını düşünüyorum ama penetrasyonda daha başarılı sonuç beklerdim, hayal kırıklığı oldu. Belki standart bir yağmur damlası şekli olmayışı ve kurşunun çok yumuşak oluşuda buna etki etmiş olabilir. Barut hakkını biraz daha düşürerek saçmaları toplar gurupmanı düzeltebilirim ama buda zaten kötü olan penettasyonuda iyice mafeder. Açıkçası fabrika üretimi standart boyda yağmurdamlası şeklindeki saçmalar olsa belki biraz daha iyi netice elde edilebilir ama barut kovan tapa saçma katkıları filan iyi bir ar-ge ister. Sonuç güzel olsaydı avda da denemek istiyordum ama şuna için bu fikir rafa kalktı.
Son olarak kıyaslamak için doldurduğum avda kullandığım sıkılar yine beni yanıltmadı hem gurupmanda hem penetrssyonda kendi sıkılarım en başarılı sonucu verdi!