FAYDALI OLABİLECEĞİNİ DÜŞÜNDÜĞÜM İÇİN PAYLAŞMA GEREĞİ DUYDUM.
Meşhur Amerikan filimlerinden Rocky serisinin Rocky 4 filiminde başrol oyuncusu Rocky Balboa’nın rakibi Sovyet boksör Ivan Drago’nun yumruk vuruş gücünün gösterişli bir teknoloji ile hesapladığı sahneden alıntı yaparak yazıma başlamak istiyorum:
“Normal bir ağırsıkletin inç kareye ortalama darbesi 316 kilodur. Gördüğünüz gibi Drago’nun darbesinin ortalaması 836 kilodur. Bu durumda sonuç çok açık: nereye vurursa vursun yok eder! (İnsanüstü boksör Ivan Drago, boks maçı esnasında rakibi Apollo Creed’i öldürür)”
Ivan Drago’nun Yumruk Darbe Gücü 836 Kilo
Öyle tahmin ediyorum ki, normal bir ağırsıklet boksörün ortalama darbesi 316 kilo gelen bir yumruğu kafaya yemek ile darbe gücü 836 kilo gelen bir yumruğu kafaya yemek arasında hayati risk içeren ciddi bir fark vardır. Zira gerçek hayatta boks maçı sırasında kafaya aldığı darbeler sonucu ölensporcu haberlerine zaman zaman denk geliyoruz.
Diğer taraftan, günlük hayatta fark etmeden yaşadığımız Hız – Ölüm ilişkisine ne demeli? Örneğin: Bir araba ne kadar yüksek hızla seyrediyorsa çarpma anında transfer edeceği mekanik enerji de o kadar yükselmekte, kaza anında bu enerjinin transfer edildiği araç, aracın içinde bulunan insanlar ve aracın çarptığı yaya, araç ya da engel o kadar zarar görmektedir.
Saatte 80 km hızla seyreden bir araçta bulunan bir kişinin ölme ihtimali, saatte 30 km hızla giden bir araçta bulunan bir kişiye göre 20 kat daha fazla olduğu tespit edilmiştir.
80 KM Hızla Yapılan Bir Kazada 30 KM Hızla Yapılan Kazaya Kıyasla Ölüm İhtimali 20 Kat Fazladır
Amerikalı ve İngiliz avcıların “Clean Kill” diye tabir ettikleri, Türkçeye çevirdiğimizde “Temiz Ölüm” olarak karşımızca çıkan bu ifade: avı, ahlaka uygun bir şekilde çantaya atmak, yararlı göndermemek anlamına geliyor. Diğer bir ifadeyle, avı durdurmak ya da ölü ele geçirmek.
Keklik Avı için Bir Av Fişeği Satın Alırken Nelere Dikkat Ediyorsunuz?
En ucuzundan ya da av bayiinde bulabildiğiniz herhangi bir 32 gram 6 numara fişek sizin için yeterli oluyor mu?
Fişekteki hız kavramını hiç dikkate alır mısınız? Gerçi çoğu fişek paketinin üzerinde yazmayan bir bilgidir. Ama bir fişeğin 32 veya 30 gram olmasından ya da 6 veya 5 numara olmasından çok daha önemli bence. Çünkü avı durdurmak ya da diğer bir ifadeyle ölü ele geçirmek için ihtiyaç duyulan şey isabetli atışla birlikte yapılacak ava uygun fişek seçimi. Ancak “uygun fişek seçimi” çok göreceli bir ifadedir. Mesela “keklik avı için 32 gram 6 numara fişek tavsiye ediyorum” demekle bence iş bitmiyor. Fişekteki hız değerini de göz önünde bulundurmak lazım diye düşünüyorum.
Hızlı fişeğin temelde getirdiği 2 fayda var. Birincisi, saçmanın daha hızlı olmasının getirdiği ilave vuruş gücü, ikincisi önleme avantajı sağlaması.
Hızlı Fişeğin İlave Vuruş Gücü
Normal bir yumruk ile darbe gücü çok yüksek bir yumruğu yeme arasındaki ölümcül fark ve hızlı arabanın çapma gücünün yavaş bir arabaya kıyasla ve neticesinde ölüm ihtimalinin yüksekliği gibi: hızlı saçmanın tahrip gücünün normal bir saçmaya göre çok daha yüksek olduğu hatırlamamız gerekiyor.
İngiliz fişekçi Eley Hawk’ın Standart Av Fişeği ile Hızlı Fişek arasındaki farkları açıkladığı bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum.
Saçma Tanesinin Yaklaşık Vuruş Gücü
Saçma Tanesinin Yaklaşık Vuruş Gücü tablosu Eley Hawk’ın paylaştığı bilgilerden Türkçeye çevrilmiştir.
Standart Av Fişeği:
325 metre bölü saniye (1070fps) namlu çıkış hızına sahip normal bir av fişeğindeki 6 numara büyüklükte bir tane saçmanın 35 metredeki vuruş enerjisi 0,19 kilogram metre (1.44 foot pounds) iken,
Hızlı Fişek:
340 metre bölü saniye (1120fps) namlu çıkış hızına sahip hızlı bir fişekte 6 numara büyüklükte bir tane saçmanın 35 metredeki vuruş enerjisi 0,21 kilogram metre (1.55 foot pounds) olduğu belirtilmiş.
Avı temiz bir şekilde öldürmek için geleneksel olarak kabaca bir fikir vermek gerekirse asgari ihtiyaç duyulan:
Küçük kuşlar için her biri en az 0,069 kilogram-metre (0.5 ft lb) enerji ile vuran 2 tane saçma,
Orta boy kuşlar için her biri en az 0,11 kilogram-metre (0.85 ft lb) enerji ile vuran 3 tane saçma,
Büyük kuşlar için her biri en az 0,20 kilogram-metre (1.5 ft lb) enerji ile vuran 4 tane saçmadır.
İlaveten, avlanılacak av türüne göre uygun büyüklükte saçmanın ava nüfuz edecek kadar yeterli enerjiye sahip olması gerekir. Ayrıca, en az bir tane saçmanın kuşun hayati organlarından birine yeterli vuruş gücü ile hasar vermesi gerekir.
Avın ahlakına uygun bir şekilde kekliği çantaya atmak (temiz ölüm) için ihtiyaç duyulan saçma dağılımı: Yaklaşık bir metre kare büyüklüğünde bir hedef kâğıdına 35 metrede mesafeden yapılan atışta (atıştan sonra dağılımın iyi olduğu gözlenen bölgesi göz kararı çizilen) 75 santimetrelik daireye en az 140 tane saçma isabet etmesi gerekir. 140 tane saçma, ancak yukarıda belirtildiği gibi avı durdurmak için ihtiyaç duyulan her biri yeterli vuruş gücü enerjisine sahip olan 140 tane saçma.
Resim-4: Örnek saçma dağılımı. Kaynak: M. Kemal ATEŞSAL.
Bununla birlikte, taşıdığı ilave enerji ile hızlı saçma avın etine şiddetli bir çarpma ile daha derine nüfuz etmesini sağlıyor. Aşağıdaki resimde 5 numara saçmanın balistik jele nüfuz etme testinde görüleceği gibi bazı saçmalar daha ileri gitmiş, bazıları geri de kalmış.
upload imageResim-5: 5 numara saçmanın balistik jele nüfuz etme testi
Çünkü sanılanın aksine fişekten çıkan saçmaların hepsi aynı enerjiye sahip olmuyor. Saçmalar bir bulut şekilde uzunlamasına yayılarak hedefe gidiyor. Bu da saçma dizilimindeki arka saçmaların (Türk avcı tabiri ile etek saçmaların) daha yavaş ve daha az enerji ile hedefe vurmasına neden oluyor.
Resim-6: Saçma Dizilimi: Saçmalar Hedefe Uzunlamasına Yayılarak Gider.
İşte tam bu nokta da, şu meşhur “fitilleme” yapan (tüyü ete çeken) saçma meselesine değinmek istiyorum. Eskişehir’in usta avcılarından Olcay AVCI ile bu konuyu konuşurken, kendi görüşünü açıklayan çok güzel bir örnek vermişti, şöyle demişti: “Eğer çivi ya da iğne gibi sivri uçlu bir cismi, tüylü bir kumaşa yavaşça bastırırsan dış yüzeydeki tüy içeri doğru geçer ama sivri cismi kumaşa hızlıca sokarsan tüy içeri geçemez. Av anında fitilleme yapacak saçmayı ayarlamamız mümkün değildir.”
Enerjisi azalmış, avın etine nüfuz etmesi sınırda olan mesafede isabet etmiş, yavaşlamış saçma bazen fitilleme yapar (tüyü ete çeker). Yani aslında bir saçmanın fitilleme yapması çok iyi bir şey değildir. Bu durum o saçmanın bize enerjisinin azalma anında ava isabet ettiğini ve yavaş nüfuz ettiği gösterir. Tam tersi durumda ise, yani saçmanın yüksek enerji ile hızla ava isabet etmesi halinde saçma bazen avı delip geçer. İstediğimiz koşulları tam olarak av anında ayarlamamız mümkün değildir. Bu yüzden yapacağımız av türüne ve atacağımız mesafeye göre uygun fişek tercih etmek önemlidir.
Amerikalı fieldandstream.com’un yaptığı açıklamaya göre:
“Keklikleri durdurmak için sıradan bir fişekten fazlasına ihtiyaç duyarsınız. Nikel kaplı saçmalara sahip, derine nüfuz eden ve tüyü en az oranda ete çeken özellikte olan bir fişek tavsiye ederiz.
5 numara saçma, 4 numaranın kuvveti ve 6 numaranın yüksek saçma sayısı arasındaki tam uyumu sunarak, yeterli saçma sayısı ile kanadı kırma ve hayati organlara 3 ila 5 saçma isabet etmesini sağlar. Hızlı Fişeğin sahip olduğu 410 (m/sn) (1330 FPS) namlu çıkış hızı 36 metre mesafede 16 cm önleme avantajı sağlar.”
Hızlı Fişeğin Sağladığı Önleme Avantajı
İngiliz fişekçi Eley Hawk’ın yaptığı açıklamaya göre, Standart Av Fişeğinin 325, Hızlı Fişeğin 340 metre bölü saniye namlu çıkış hızlarını ölçtüğü nokta namlunun 18 metre (20 yarda) ilerisiymiş.
6 numara saçma ile 65 km hızla yan geçiş yapan bir kuşa verilecek önleme miktarına ilişkin teorik verileri içeren bir tablo yapmışlar. Buna göre 35 metre mesafede Standart Av Fişeği (325 m/sn) ile 2 metre 26 santimetre önleme vermek gerekirken, Hızlı Fişek (340 m/sn) ile 2 metre 18 santimetre önleme yeterli oluyormuş. Yani fişekteki 15 metre bölü saniye ilave hız, burada 8 cm önleme avantajı sağlıyor. Tabi bunlar teorik bilgiler. Av anında bu teorik bilgileri birebir uygulamamız mümkün değil. Ama yine de kabaca fikir veriyor ve farkı ortaya koyuyor.
Resim-7: Eley Atıcının Günlüğü sayfa 31
Resim7: 65 km Hızla Yan Geçiş Yapan Kuşa Verilecek Önleme Miktarı
Av anında heyecanla yapılan atışlarda genellikle hedefin gerisine atış yapılır. Avın hızlıyla aynı orada tüfeği savurmamız ve avın olduğu yere değil olacağı yere ateş etmemiz (yeterli önleme vermemiz) ve atış sonrasında bile tüfeği savurmaya devam ettirmemiz gerekir ki, tam isabetli atış yapabilelim. Atış tekniğinde fark etmeden yaptığımız hatalar nedeniyle hedefin gerisine atış yapmış oluruz. Bu da isabetsiz atışa ya da avın yaralı gitmesine neden olur. Ondan sonra “vuruldu, tüy çıktı, hala gidiyor” diye isyan ederiz. İşte bu durumlarda genellikle saçma dizilimindeki arka saçmaların (Türk avcı tabiri ile etek saçmaların) daha yavaş ve daha az enerji ile hedefe vurmasından ve yetersiz enerjiye sahip bu saçmaların avın hayati organlarına nüfuz edememesinden kaynaklanır.
Kişinin alışkanlıklarını değiştirmesi çok zordur. Ben avda, atış tekniğinde yaptığım hataları hızlı fişek ile telafi ettiğimi düşünüyorum. Bu keklik avında kullandığım 20 çap tüfeğin ilk tetik çekildiğinde önce atış yapan alt namluya 7 numara, üst namluya 5 numara 28 gram RC20 T3 model (atış fişeği) hızlı fişek koydum. İtiraf etmek gerekirse bu avda 2 keklik çantaya girdi ama 3 tane keklik yaralı gitti. Bunun nedenini 7 numara saçmanın Kınalı Kekliğe ince geldiğini düşünüyorum. Bir dahakine bu fişeğin 6 numarasını deneyeceğim.
imageuploadResim-8: RC20 T3 model, 28 gram, 5 numara (2.90mm) hızlı bir fişek (atış fişeği).
İtalyan RC fişekleri resmi internet sitesinde yazılmış bilgiye göre bu RC20 T3 model fişek için belirtilen hız 401 metre bölü saniye (ful şoklu tüfekle ve namlunun bir metre ilerisinden ölçülen değermiş). Öte yandan aynı RC20 T3 model fişeğin hızı bir İngiliz fişek internet sitesinde 1425fps yani 434 metre bölü saniye olarak belirtilmiş. Ortalama 410 metre bölü saniye hızı sahip olduğunu varsayarsak, bu hızlı fişek 36 metre mesafede 16 cm (yaklaşık bir kuş gövdesi boyu) önleme avantajı sağlıyor.
Resim-9: 410 m/sn Hızlı Fişek 36 Metre Mesafede 16 cm Önleme Avantajı Sağlıyor
Konu: AV FİŞEKLERİ HAKKINDA BİLGİ – TEMİZ ÖLÜM (Alıntıdır) (Okunma sayısı 16605 defa)