Peki arkadaşlar, olabildiğince kısaca yazmaya çalışacağım.
Bu, Alman'ların 2inci dünya savaşı döneminde geliştirdiği metod, soğuk dövme metodu nasıl işliyor?
Soğuk dövmeden önce ve soğuk dövmeden sonra farklı firmaların farklı şekillerde uyguladığı (maliyet / kalite kaygılarından dolayı) bir çok farklı ön ve sonrası prosesler var, ancak soğuk dövme kısmını özetlemeye çalışacağım;
Öncelikle fotoğraftaki iki farklı renkteki harf ve rakamların ne anlama geldiğini yazayım:
Kırmızılar yivli-setli bir sniper rifle namlusu üretimine ait.
Maviler, yivsiz (smoothbore) bir av tüfeği namlusu üretimine ait.
M: Mandrel, Türkçesi malafa...
Drilling -> Facing-> Grinding -> Turning -> Honing süreçlerinden çıkmış, namlu çelik ingotunun (buradaki örnekte 400mm uzunluğunda, 45mm çapında) içine, soğuk dövme makinası tarafından sokularak sürecin işletildiği, tungsten carbide malzemeden yapılmış malzeme.
A: Drilling -> Facing-> Grinding -> Turning -> Honing süreçlerinden çıkmış, 400mm uzunluğunda, 45mm çapında namlu çelik ingotu (Soğuk Dövme öncesi hali). Bu çelik, sertleştirme ve tüm ısıl işlemleri görmüş haldedir (hardened and tempered). Bu aşamadan sonra yeniden ısıl işlemle sertleştirilmesi mümkün değildir. Bununla birlikte, bir kaç HRC'lik sertleşme de, soğuk dövme sürecinde gerçekleşir.
B: Soğuk dövme sürecinden çıkmış namlu mili.
D: Die Hammer, bir setup'da bunlardan 4 tane olur, dakikada toplam 1200 darbe vurabilen makinalara namlu ingotunu 360 derece tam olarak saracak şekilde takılırlar (endüstri standardı, makinanın 900 ila 1000 darbe arasında, üretilecek namluya ve sürece bağlı olarak ayarlanmasıdır). Her biri 1.250.000 Newton gücünde olan bu darbeler, bu Die Hammer'lar ile vurulur.
M üzerinde numarayla belirttiğim kesitler de namlunun farklı kesitlerini şekillendirmek için kullanılır. D, bu yeri geldikçe bu kesitler üzerinde dövme işlemi yapar ve namlu içi geometrisini çok hassas bir şekilde bu kesitlerin negatif profilini namlu içinde oluştracak şekilde görevini yapar, şu şekilde:
1; fark edebileceğiniz üzere, boş kovan şekline benzer, fişek yatağını şekillendirmek içindir.
2; kırmızıda throat bölgesi, mavide, forcing cone bölgesi için gerekli kesittir.
3; namlu içinin (bore) işlenmesi için gerekli kesittir. Dikkat ederseniz kırmızıda yiv ve setlerin oluşması için groove ve land şeklinde namlu içinin negatif profili var M üzerinde.
4; sadece mavide var, yivsizin choke kısmı...
M, soğuk dövme makinasına takılır. A içerisine girer ve başlangıç noktası muzzle (namlu ucu olmak üzere) geriye doğru, hareket ettirilerek die hammer'ların uygun kesiti dövmesi sağlanarak süreç tamamlanır. Süreç boyunca, A, makina tarafından uygun hızda döndürülür. Tüm bu işlem artık modern soğuk dövme makinalarında CNC kontrolüyle sağlanıyor. Üretmek istediğiniz namlu için, A kontürü bilgilerini, yivli-setliyse, twist rate, çap, throat, chamber, namlu boyu gibi bilgiler, bir CAD dosyası (aslında CAM ve G-code) halinde, CNC'ye yükleniyor ve sonra işleniyor. Bu şekilde, A, soğuk dövülerek, incelir ve uzar ve B'ye dönüşür. Gördüğünüz üzere, 400mm'lik namlunun iki katı uzunluğa ulaşmış durumda B. Bu da, sıcak dövülmediğinden, çeliğin atomik malzeme yapısı bozulmadan dövüldüğünden, daha yoğun ve mukavim bir çelik namlu elde edilmesine olanak sağlar. Namlu içinde dönerek hareket eden bir delici (driller ) ya da cut rifling metodlarında kullanılan şekilde tool kullanmadığınız için (çünkü bunlar kullanıldıkça sabit duran mandrel'e göre daha fazla eskir ve namlu üretiminde hataya sebep olabilirler), tungsten carbide malzemeye maksimum yakınlaşan ve aslında neredeyse yapışan namlu içi, maksimum ölçü hassasiyetinde olur.
Dikkat ederseniz, B'lerin üzerinde, die hammer'in darbe izleri vardır. Ve yine dikkat ederseniz, bu süreç öyle bir süreçtir ki, aynı soğuk dövme makinasında, sadece mandrel ve ilgili cnc kodunu değiştirerek, hem yivli setli, hem yivsiz tüfek namlusu üretilebilir. Bu da Alman mucitlerine saygı duymamız gereken konulardan biri daha sanıyorum
Bu işlemden sonra, yapılması gereken bir dizi süreç daha vardır. Onlara girmeyeceğim (Annealing -> Turning -> Facing & Crowning -> Threading -> Finishing).
Yani toplam süreç :
Cutting -> Drilling -> Pre-Facing -> Grinding -> Pre-Turning -> Honing -> Cold Hammer Forging -> Annealing -> Post-Turning -> Post-Facing -> Crowning -> Threading -> Finishing
Bu süreçlerin her birinin içinde çok hassas ve kritik detayları var. Örneğin; Turning işleminde kullanacağınız şu aksesuarın hassasiyeti bile namlunun kalitesi için çok önemlidir ki bu ne kadar kaliteli olursa olsun, lathe (torna) makinasıyla birlikte standart satılmaz, sürecinize, namlunuza uygun olarak yaptıracaksınız ya da varsa tedarik edeceksiniz gibi gibi..
Mesela bu süreçteki bu aksesuar, tüm süreçleri oluşturan toplam bileşenlerin içerisinde en önemsizlerinden biri olmasına rağmen, yine de kritiktir: namlunun eksen doğruluğunun (concentricity) sağlanabilmesi için çok önemlidir. Öyle ki aynı aksesuarı 1'e 40 kat farklı maliyetlerde, farklı kalitelerde edinebilir ya da yaptırabilirsiniz.
Bunun gibi her bir sürecin içerisinde bulunan kritik detayları topladığınızda, sadece bir tek namlu üretiminde, elinizde dikkat etmeniz gereken 100'ün üzerinde kritik nokta oluyor ve her birine vereceğiniz önem ve profesyonellik seviyesi, çıkan ürünün, mamülün (ya da yarı mamülün) kalitesini direkt etkileyecektir.
Bu, kısaca böyle..
Bir de bir şeye değinmeden geçemeyeceğim. Bizim burada Beretta vs şeklinde yaptığımız çekişmelerin asıl motivasyonu, eski üyelerimiz bilirler ama nispeten daha yeni üyelerimiz için yazıyorum; muhabbettir. Burada Beretta kullananlar da, kullanmayanlar da, savunanlar da , savunmayanlar da, zaman içinde birbirimizle telefonla ve yüzyüze iletişim kuracak seviyede samimi olduğumuz dostlarımız. Ben Beretta kullanmam ama en sevdiğim ve değer verdiğim dostlarımın arasında Beretta kullananlar var. İsteriz ki bu muhabbet bu şekilde algılansın ve daha çok üyemiz de böyle muhabbetlere dahil olsun. Zira biz bir aileyiz, Avlak ailesiyiz. Avcıyız, avcının muhabbeti tüfek ve köpek üzerine olur.
Bu muhabbeti algılayamadan, "atar, tutar, gider" yapmaya çalışan olursa, sert bir şekilde müdahale edeceğimin de bilinmesini istemek durumundayım.
Selamlar.
