İngilterenin ilk ve son Şeyhülislamı

[Murat DİNGİZ]

İngiltere’nin ilk ve son şeyhülislamı Abdullah Quilliam..

İngiltere’de özellikle 1850-1950 yılları arasında pek çok insan İslam’ı kabul ederek hidayete erdi. .
İngiltere’de özellikle 1850-1950 yılları arasında hızlı ve güçlü bir uyanış başlıyor ve pek çok insan İslam’ı kabul ederek hidayete eriyordu. Özellikle ilk dönem İngiliz Müslümanları genelde üst sınıfa mensup kişilerdi. William Abdullah Quilliam da bu kişilerden biri. Onu özel kılan husus ise, onun Müslüman öncülerden biri olup, Liverpool'da İngiltere’deki ilk caminin ve ilk İslam merkezinin (Islamic Centre) kurucusu olması. Kendisi ve pek çok kaynak da onun ilk İngiliz asıllı Müslüman olduğunu söylüyor. Pek çok insanı İslam ile tanıştırdı, geniş kitlelere İslam’ı anlatmaya çalıştı ve bununla birlikte pek çok insanın da hidayetine vesile oldu.

Abdullah Quilliam’ın başarıları, yazdığı eserler ve İslam davasının yayılması uğruna yaptığı faaliyetler İngiltere çapında o kadar etkili oldu ki, onun aynı zamanda dünya çapında bir üne sahip olmasını sağladı. 1894 yılında, başarılarından haberdar olan Sultan II. Abdülhamid Han onu Britanya Adaları’nın Şeyh’ül İslam’ı olarak atadı.
Sudan’da Müslümanların halifelik etrafında birleşmesinin gerekliliğine dair verdiği konferans, Osmanlı ile yakın ilişkiler ve yaptığı İslami faaliyetler onun bazı çevrelerce hain olarak görülmesine sebep oldu. Bununla birlikte Abdullah Quilliam ve onun gibi ihtida eden arkadaşlarının karşılaştığı dini hoşgörüsüzlük ve düşmanlık öyle bir seviyeye vardı ki, Abdullah Quilliam 1908 yılında İstanbul’a gitmek üzere İngiltere’yi terk etmek zorunda kaldı.
Aradan geçen birkaç yıldan sonra Abdullah Quilliam, Haroun Mustapha Leon adıyla tekrar İngiltere'ye döndü ve Woking yakınlarına yerleşti ve hayatının geri kalanını burada sürdürdü. Onun Liverpool’dan ayrılmasıyla İslami çalışmalar yavaşladı ve sonunda da durdu. Cami olarak kullanılan yapı onun İngiltere’den ayrılmasıyla kapatıldı ve emlak onun ölümüyle satıldı.

1932 yılında Woking yakınlarında vefat eden Abdullah Qulliam,Brookfield mezarlığına defnedildi.