Iskambil kağıtlarının hikayesi

[Murat DİNGİZ]

Kısa bir araştırmayla işte sonuçlar;

1.Bilgi her sitede çıkıyor bu konuyu araştıran.kim yazmış etmiş belli değil...

Oyun kartlarının nerede ve ne zaman ortaya çıktığı tam olarak bilinmiyor. 7. ve 10. yüzyıllar arasında Çin’de ortaya çıktığı ve 13. yüzyılda Marco Polo tarafından Avrupa’ya getirildiği tahmin ediliyor. Hindistan’dan veya Arabistan’dan geldiğini ileri sürenler de var ama bugünkü şekilleriyle kullanılmalarının 14. yüzyıl Fransa’sına dayandığı kesin gibi.
 
O tarihlerde, Fransa’da dört sınıf vardı ve iskambil kağıtlarındaki kupa, maça, karo ve sinek bu dört sınıfı temsil ediyordu.
 
- Kupa bir kalkanı andıran şekli ile asil sınıfı ve kiliseyi,
- Maça bir mızrağın ucunu çağrıştıran şekli ile orduyu,
- Karo ticari deniz işletmelerinin eşkenar dörtken kiremitlerinden esinlenerek orta sınıfı,
- Sinek ise yonca yaprağına benzeyen şekli ile köylüyü temsil ediyordu.
 
Bugün briç, poker veya benzeri oyunlarda, kupanın en değerli, sineğin ise en değersiz kart olmasının nedeni işte bu sınıflamadır.
Aslında bizde papaz adı verilen kartın adı İngilizce’de kral (king), kızın ise kraliçedir (queen). Vale veya oğlan için ilk zamanlarda düzenbaz anlamına gelen ‘knave’ kelimesi kullanılırken, günümüzde ‘jack’ ismi kullanılmaktadır. Yani yabancı kartlarda kral ve kraliçe evli iken, bizde biraz yaşlı görülerek krala papaz adı verilmiş, kraliçeye de ‘kız’ denilerek oğlana layık görülmüştür.
 

Bazı ülkelerde oyun kartlarında değişik isim ve semboller kullanılmasına rağmen, en yaygın olanı Fransızların kullandıklarıdır. Fransızlar ‘maça’ şeklini mızrağa benzeterek ‘pique’ adını vermişlerdir. İngilizce’de ise aynı anlamdaki ’spades’ kelimesi kullanılmaktadır. Her ne kadar bir kalkanı andırdığı için asil sınıfı temsil ettiği ileri sürülse de ‘kupa’ klasik bir kalp şeklidir. Bu nedenle Fransızlar ona ‘coeur’, ingilizler ise ‘heart’ adını vermişlerdir. ‘Karo’ için Fransızca’da kare anlamındaki ‘carreau’ kullanılırken İngilizler elmas anlamındaki ‘diamond’u tercih etmişlerdir. Bizim ’sinek’ dediğimiz şekil ise çok açık üç yapraklı bir yoncadır. Fransızlar bu anlamdaki ‘trefle’ kelimesini kullanırlarken, İngilizler ‘club’ (kulüp) ismini kullanmışlardır.
 
İşte bu nedenle briç oyuncuları ‘maça’ya ‘pik’, ‘kupa’ya ‘kör’, ’sinek’e de ‘trefli’ derler, zaten aslına uygun olan ‘karo’yu da olduğu gibi kullanırlar. Birli, papaz, kız ve oğlan için kullanılan as, rua, dam ve vale isimleri de yine Fransızca karşılıkları As, Roi, Dame ve Valet kelimelerinden dilimize geçmiştir.
 
“İskambil” kelimesi de dilimize yine, Fransızca’dan, Fransızca’da bu
kartları ifade eden “briscambille” sözcüğünden geçmiştir.
 
2.Bilgi papazların tarihi kişileri simgelediği yönünde

Kupa Papaz = Şarlman
Maça Papaz = Kral Davud (Hz. Davud)
Karo Papaz = Julius Sezar
Sinek Papaz = Büyük İskender

3.Bilgi ise;

Modern İskambil Destesi,tarotun küçük sır kartlarından oluşmuştur,destenin her grubundan prens veya prenses çıkarılmış , geriye 13 kart bırakılmıştır.Bu kısaltılmış halinde bile modern iskambil destesi sembolik bir öneme sahiptir,çünkü yılın bölümlemeleriyle uyum içindedir. İki renk kırmızı ve siyah yılın en önemli iki bölümünü gösterir : Güneş’in ekvatorun kuzeyinde olduğu dönemi ve güneşin ekvatorun güneyinde olduğu dönemi. Dört koz dört mevsimi,kadim Yunan’ın çağlarını,Hinduların Yugalarını temsil eder. On iki resimli kart,İsis Tabletinin üst paneline göre Baba,Kudret ve Akıl üçlüsü olarak temsil edilmiş Zodyak burçlarıdır.Birden ona kadar olan kartlar dört alemde var olan Sefirot Ağacını gösterir. Her grubun 13 kartı her yılın on üç ayını gösterir.

Destedeki 52 kart yıldaki 52 haftadır. Resimli kartları resimli kartlara ilave ederek 11,12 ve 13 diye sayarsak , 52 kartın toplamı 364 eder. Joker kartı tek sayı olarak kabul edersek 365 olur. Milton Pottenger,Amerika Birleşik Devletlerinin bir iskambil destesinin düzenine sahip olduğunu ve devletin eninde sonunda 52 eyalet ve bir tane de isimsiz ayaletten –Kolombiya bölgesi-oluşacağını ileri sürmektedir.

Resimli kartlar hayli önemli mason sembolleri içermektedir. Dokuz karttaki figürlerib yüzünü önden görürüz,üçünü yandan görürüz. Burada kırılmış ‘Yasa Çarkı’nı buluruz;anne karnındaki dokuz aylık dönemi ve kusursuz insanı üretmek için gerekli 3 ayı.Silahlı dört kral Mısırlıların bıçaklarıyla evreni oyup çıkaran Ammonianlı Mimar’lardır.

Ayrıca bunlar Zodyak’ın kardinal (başlangıç) burçlarıdırlar.Hz İsa’yı sembolize eden sekiz yapraklı çiçekler taşıyan dört kraliçe(kızlar) , Zodyak’ın sabit burçlarıdırlar. Akasya yaprakları taşıyan –kupaların oğlanı elinde,sineklerin oğlanı ise şapkasında taşır- dört vale (oğlan) ise Zodyak’ın değişken burçlarını gösterir. Ayrıca maça serisinin resimli kartları köşedeki sayıya değil,ondan uzağa bakarlar,sanki bu ölüm ambleminden korkar gibidirler. Bütün kartların büyük ustası,sinek papazıdır;elinde soyluluğu gösteren bir küre taşır.

Kaynak: Tüm Çağların Gizli Öğretileri-Manly P. Hall


picture upload