En Eski Beyin Ameliyatı ve Buluntular
Türkiye'de yapılan kazılarda bulunan beyin ameliyatı kalıntıları arkeologları şaşırtmayı sürdürüyor Oysa bu teknik çok daha eski uygarlıklarda da uygulanıyordu. İşte binlerce yıl önce Anadolu'da yapılan beyin ameliyatı!
Anadolu'da yapılan kazılarda bulunan delinmiş kafatasının, M.Ö. 6. veya 11. yüzyıllara ait olduğu tahmin ediliyor. İstanbul'un Küçükçekmece ilçesinde yapılan kazı çalışmalarında bulunan kafatası gerçekten de beyin ameliyatına işaret ediyor. Çünkü kafa tasında bulunan deliğin kasıtlı olarak olarak düzgün bir biçimde açıldığı net bir şekilde görülüyor. Çıkarılan arkeolojik kalıntıların o zamanlar Küçükçekmece gölü yakınlarında yerleşim kuran Bathonea kentine ait olduğu düşünülüyor.
Kullanılan ileri tıp teknikleri göze çarpıyor
Tıp dilinde "trepanasyon" adı verilen bu delik tipinde kafatası belirli bir yerden açılıyor ve beynin "dura mater" kısmı görünür kılınıyor. Beynin en dış dokusu olan bu kısmın tedavisi için günümüzde kullanılan bu yöntemin, 3000 yıl önce kullanılmış olması gerçekten şaşırtıcı.
Adli Hekim Ömer Turan 3000 Sene Önce Anadolu'da Yapılan Beyin Ameliyatı için şunalrı söylüyor: Ömer Turan bu olaydaki şaşkınlığını şu şekilde dile getiriyor:"Yaşı 30'un üzerinde olan bu kişiye ait kafatası çok düzgün olarak, tıpkı bugün beyin cerrahlarının yaptığı gibi, dönemin hekimleri tarafından açılmış. Kafatasını açmak oldukça acılı bir süreçtir. Bir insanın bu acıya direnmesi mümkün değildir ve bu nedenle uyuşturulması gerekir. Bu nedenle, böyle bir ameliyatın o dönemde yapılabilmesi, bir çeşit anestezi yönteminin de bulunmuş olması gerektiğini düşündürmektedir. Kemik üzerinde yapılacak biyolojik analizler, bize hangi tür anestezik maddelerin kullanıldığına dair bilgiler sunabilir. Ayrıca kemik üzerinde, deliğin açıldığı bölgede iyileşme izlerine de rastlıyoruz."
Oysa bu teknik 3000 yıldan çok daha eski. Kafatası ameliyatları, tıp tarihinde bilinen en eski ameliyat türü. Bu tekniğe dair en eski izler milattan önce 10 000 senesine kadar dayanıyor.
Peki, Anadolu’da İlk Beyin Ameliyatı Nerede Yapılmıştı?
Eldeki buluntulara göre İlk beyin ameliyatının Orta Anadolu’nun en eski köy yerleşmesi olan ve günümüzden 10 binyıl öncesine tarihlenen Aşıklı Höyük’te yapılmıştı. Aksaray ilinin Kızılkaya köyünde yer alan Aşıklı Höyük’te 20-25 yaşlarında bir kadının kafatasında Tıp tarihi açısından oldukça önemli ve bir ilk olan, “trepenation” adı verilen beyin ameliyatı izlerine rastlandı. Aksaray Müzesi’nde görülebilecek kafataaında incelemeler sonucunda; kafatasında açılan deliğin, cerrahi bir operasyon sonucu oluştuğu ve delik açıldığında kadının hayatta olduğu tespit edilmiş, ameliyattan sonra bir hafta kadar daha yaşadığı anlaşılmıştı.
Anadolu'da bu ameliyatların ilerleyen binyıllarda da izini sğrmek mümkün..
5 Bin Yıl Önce Kafatası Ameliyatlarıyla Ünlü İkiztepe Cerrahları
Binlerce yıl önce Tunç Çağı'nda, Karadeniz'de hekimler, oldukça başarılı kafatası ameliyatı yapıyorlardı.
Samsun'da 1974 yılından bu yana yapılan İkiztepe kazılarında, bulunan kafataslarındaki ameliyat izleri, yaklaşık 5 bin yıl önce yaşamış insanların beyin ameliyatlarını gerçekleştirdiklerini gösteriyor.
Samsun'da M.Ö 3000 yıllarını işaret eden aletler, kilden yapılmış kaplar, el baltaları, İlk Tunç Çağı, Helenistik Dönem, Roma, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlerin sergilendiği Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde, en ilgi çeken eserlerin başında 5 bin yıl önce yaşamış insanlara ait kafatasları geliyor. Kafataslarını ilginç yapan özellikleri ise ameliyat izlerinin bulunması.
1940 yılında Samsun Dürdartepe kazıları esnasında keşfedilen, Bafra ilçesi İkiztepe köyü sınırları içerisinde kalan İkiztepe yükseltileri, ilk olarak 1974 yılında Türk Tarih Kurumu adına İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim üyelerinden merhum Prof.Dr. Bahadır Alkım'ın başkanlığındaki heyet tarafından kazılmaya başlanmıştı. Alkım'ın 1981 yılında vefatından sonra Prof.Dr. Önder Bilgi başkanlığındaki heyet tarafından yürütülen tepe kazılarında, 600 civarında mezar ortaya çıkarken; iskeletler üzerinde yapılan antropolojik çalışmalarda, kafatasında görülen boşlukların bilinçli ameliyatlar sonucunda meydana geldiği tespit edildi.
Tespitin ışığında Anadolu'nun en eski trepanasyonlarının İkiztepe'de yaygın olarak gerçekleştirilmiş olduğu ortaya çıktı. İkiztepe'nin Geç Kalkolitik Çağ'da ilk yerleşim yeri olarak kullanıldığı tespit edilirken, İlk Tunç Çağı boyunca da yerleşimin kesintisiz olarak devam ettiği ve Orta Tunç Çağı'nın 3. evresinde, yani Orta Anadolu'da Eski Hitit Devleti'nin kuruluşuna kadar sürdüğü ortaya çıkartıldı. 1 tanesi Bafra Müzesi'nde, 3 tanesi de Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde sergilenen kafatasları, müzede en ilgi toplayan insan kalıntıları arasında yer alıyor.
Samsun Müzesi'nde sergilenen ameliyat geçirmiş, yani trepanasyonlu kafatasları Samsun'un Bafra ilçesindeki İkiztepe köründe yer alan İkiztepe höyüğünden elde edilmiştir. Kazıları İstanbul Üniversitesi'nden Prof.Dr. Önder Bilgi tarafından yapılmıştır. Bunlar, 5 bin senelik kafataslarına müdahale edilmiş yani ameliyat geçirmiş kafatası örnekleridir. İlk Tunç Çağı'na aittir. M.Ö. 3000 yılına ait örneklerdir. Bu kafataslarındaki incelemelerde, travma nedeniyle gerçekleştiği sanılan ameliyatlarda, beyine bir müdahale olup olmadığı konusunda bir tereddüt vardır.
Bu ameliyatlar iki amaçla gerçekleşmiş olabilir.
Birinci amaç travmayı gidermeye yönelik bir kafatası ameliyatıdır. İkinci amaç ise kötü ruhları kafatasından çıkartmaya yönelik bir müdahale olduğu söylenebilir. Fakat ilk sebep daha mantıklıdır. Çünkü İkiztepe topluluğu savaşçı bir topluluktur. Dolayısıyla kafatasına bir müdahale olmuş olabilir ve bunu gidermeye yönelik de bir trepanasyon yapıldığı söylenebilir. Trepanasyon çok eski dönemlerden beri kullanılan bir tekniktir. Bunlar neolitik ve mezolitik dönemden beri bilimsel açıdan gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Birey bu kafatası ameliyatını geçirdikten sonra belirli bir süre yaşamıştır. Çünkü kemikte iyileşme süreci görülmektedir...
Konu: Ilk beyin ameliyatı üzerine ilginç bir yazı umarım beğenirsiniz (Okunma sayısı 1462 defa)