Ben de , konuyla ilgili bildiklerimi yazmaya çalışayım.
Kalınca az katman yerine, ince, hafif, esnek, atış ve hareket iznini rahatça veren, ama amacına uygun üretilmiş daha çoklu katmanlı giyinme daha iyi bir ısı izolasyonu sağlıyor. İnce ve hafif malzemeler, hareket kabiliyetini artırıyor tabii ki. Kıyafeti katmanlar olarak giydiğinizde, arada hava katmanları da oluşturmuş oluyorsunuz ve aradaki hava boşlukları da izolasyonu artırıyor.
Temelde farklı fonksiyonlara haiz 3 katman giyilmesi önerilir. Tabii ki bu katman sayısı artırılabilir ama fonksiyon olarak 3 katman:
1)
Alt Katman (Base Layer) (Tene stretch olarak direkt temas eden-etmesi gereken)
2)
Orta katman (Mid Layer)3)
Üst Katman (Top Layer)Alt Katman (Base Layer) için, tene direkt temas eden ve tamamen vücudu sarabilecek (stretch) özellikte, teri tamamen hızlıca emerek dışarı tahliye edebilecek özellikte elastik termal içlikler önerilir. Burada önemli olan, bu kıyafetin vücudu ikinci bir deri gibi tamamen sarabilmesi (elastik stretch olması) ve asla
pamuklu (cotton) malzemeden yapılmamış olmasıdır.
Pamuklu (cotton) malzeme, teri emer ancak üzerinde tutar, bu da sürekli üşüme anlamına gelir. Çamaşır makinasından çıkan henüz suyu sıkılmamış pamuklu çamaşırların, kendi ağırlığının misli misli fazla ağırlıkta olduğunu hepimiz görmüşüzdür. En alt katmana giyilmeme gerekliliğinin temel sebebi bu. Bunun yerine yüzde yüz
yünlü (wool) bir alt katman (base layer) tercih edilebilir. Yün de teri emer ancak üzerinde pamuklu kadar tutmaz. Bununla ilgili en çok kullanılan doğal (sentetik olmayan) malzeme
Merinos Yünüdür.
Bununla birlikte, gelişen teknolojiyle, base layer için bir çok daha hafif daha esnek sentetik malzeme üretilmiştir. Temelde ihtiyaç, teri bir an önce emerek, tahliye etmesi ve teni sürekli kuru tutması, bu sayede üşümenin engellenmesinde en alt katman olarak görev yapmasıdır. En alt katmanın birinci vazifesi sıcak tutmak değil, teri tahliye etme marifetiyle kuru tutarak vücut ısısını korumaktır.
Polipropilen + Elastan +Poliamid malzemelerin karışımı olarak üretilebilen bu tip termal alt katman içliklerde,
polipropilen; terin hızla dışarı atılmasını ve kuruluğu sağlayan malzeme,
elastan; elastikliği marifetiyle vücudu tamamen sarmayı sağlayan malzeme,
poliamid ; malzemeye mukavemet veren malzemedir. Burada sentetik malzemelerde, bakteri oluşumunu (
anti bakteriyel) dolayısıyla kötü kokuları engellemek için, gümüş içerikli malzemeler de kullanılabiliyor.
Orta Katman (Mid Layer) için,
%100 Merinos Yünü içlikler ya da
kaliteli polar malzemeler ideal malzemeler. %100 Merinos Yünü de, "kaliteli" polar malzemeler de nefes alabilen, teri tahliye edebilen malzemeler olmasına rağmen,
ısı yalıtımında (insulation) ve nefes alabilme (breathability) konusunda oldukça başarılı malzemeler. İyi bir orta katman, iyi bir ısı yalıtımının olmazsa olmazı. Çoklayabileceğiniz katman bu katmandır. Örneğin , ince ama kaliteli bir %100 Merinos Wool İçlik + Gömlek + Kaliteli Polar Bir İç Yelek gibi...
Üst Katman (Top Layer) için, havanın durumuna göre yoğunlukları değişebilmekle birlikte, temelde
ısı yalıtımlı + su geçirmez + rüzgar geçirmez + nefes alabilen malzemelerden yapılmış, yelek/ceket/parka gibi kıyafetlerin tercih edilmesi gerekiyor. (Su ve rüzar korumasında zayıflık varsa, en üste ince bir pvc yağmurluk giyilebilir ancak bu durumda nefes alabilme (breathability) özelliğinden taviz verilmiş olur ki uzun kullanımda yağmurluğun içi ter buharından sırılsıklam olur bu da geriye doğru nefes alabilen malzemelerden oluşan katmanları etkiler ve tene kadar yansır.) En üste giyilebilen plastik bazlı yağmurluk hariç olmak üzere bu malzemeler, su geçirmez ancak su buharının tahliyesine izin verir (waterproof/breathable).
Bu üç katman ve ayakkabı/eldiven/şapka-başlık malzemeleri için de, kendi teknolojileriyle yaptıkları üretimlere tescilli markalarını vermiş olan bir çok firmayı görüyoruz. Bu markalar, son ürün markası değil, bu son ürünlerin üretilmesinde kullanılan yarı mamüllerin yani malzemelerinin (kumaşlarının diyeyim) markaları. Bu marka ürünleri , farklı üreticilerin de kendi ürettikleri, kıyafet, eldiven ve ayakkabılarda kullandıklarını görürüz. Bu markaların barındırdıkları teknolojilerin bazıları Alt Katman, bazıları Orta Katman, bazıları Üst Katman'da, bazıları eldiven ve/veya ayakkabılarda/botlarda kullanılabildiği gibi, bazıları bunların kombinasyonunda da kullanılabiliyor.
Temelde, ısı yalıtımı (insulation, insulate) , su yalıtımı (water proof), rüzgar yalıtımı (wind proof) fonksiyonlarından en az birini ya da kombinasyonunu su buharını tahliye etme (water/moisture vapor transmission) özelliğiyle birlikte barındırabilen bu teknolojiler (aslında markalar) ve üreticileri şu şekilde:
PrimaLoft - Kaliteli bir ısı yalıtımı malzemesi, bir çok spor kıyafeti üreticisi tarafından kullanılıyor.
Heatseeker™ (North Face kullanır , ısı yalıtımı - insulation)
Thinsulate - (3M firmasının markası, ısı yalıtımı - insulation)
Lite Loft - (3M firmasının , Thinsulate markasının bir varyasyonu, ısı yalıtımı - insulation)
Thermolite - (Coolmax markasının da sahibi olan Invista firmasının ısı yalıtımı - insulation malzemesi )
Thermoloft - (DuPont firmasının markası, ısı yalıtımı malzemesi, insulation)
Coreloft - (Arc’teryx firmasının markası, ısı yalıtım malzemesi, insulation)
ThermaTek - (Arc’teryx firmasının bazı ceketlerinde kullandığı ısı yalıtım markası, insulation)
thermal r - (Marmot firmasının, uyku tulumları, kıyafet ve eldivenlerinde kullandığı ısı yalıtım markası, insulation)
Polarguard (Invista firmasının ısı yalıtımı markası - insulation)
Thermogreen - (Bir diğer ısı yalıtımı markası, insulation)
Power Dry - (Polartec firmasının alt katmanda ısı yalıtımı ve ter tahliyesi için kullandığı markası)
Gore-Tex (Gore firmasının, çok farklı kıyafet ve malzemelerde ayakkabı, eldiven dahil, dünyada bir çok üretici tarafından kullanılan, ısı yalıtımı, suya dayanıklılık, rüzgara dayanıklılık ve sıvı tahliyesi özelliklerine sahip malzeme markası)
Dry Plus (Cabelas'ın, Gore-Tex muadili markası)
Bone Dry (Bass Pro'nun Gore-Tex muadili markası)
vs
vs
Bu malzemelerdeki,
Isı Yalıtımı (Insulation) Derecesi,
Sıvı Yalıtımı (Water Proof) Derecesi,
Su Buharı Tahliyesi (Moisture Vapor Transmission Rate veya Water Vapor Transmission Rate) Derecesi
farklı gösterimlerle ifade ediliyor.
Isı Yalıtımına haiz malzemelerin yoğunluğu g (gram) ile gösteriliyor. Isı yalıtımında kullanılan kıyafet malzemesinin, 1 metre karesi'nin kaç gram olduğunu ifade ederken, örneğin 80g şeklinde yazılır. Yüksek gramaj, daha yüksek yalıtım anlamına gelir doğal olarak.
Sıvı Yalıtımında kullanılan kıyafet malzemelerinin yalıtım derecesi mm (milimetre) ile gösteriliyor. Sıvıya dayanıklılıkta , 1 inch kare malzemenin üzerinde biriktirilecek sıvının mm cinsinden belirli bir yüksekliğe ulaşana kadar malzemenin koruduğu sızdırmazlığı ifade edilir. Yani malzemenin üzerine 1 inch kare ölçüsünde uzunca bir tüp (kare şeklinde bir su borusu) konularak, bu tüp malzeme su sızdırmaya başlayana kadar su ile doldurulur ve suyun yüksekliği mm cinsinden ölçülür. Örneğin 5.000mm Water Resistance , 10.000mm Water Resistance vs... Daha yüksek mm değeri, daha yüksek suya dayanıklılık anlamına gelir tabii ki.
Su Buharı Tahliyesinin ölçümü de g (gram) ile gösteriliyor. Aslında g/m2/d yani , 1 metrekare malzemenin, 1 günde geçirebileceği su buharı. Daha yükseği daha iyi bir nefes alabilirlik sunuyor demektir.
Nefes alabilirlik (Breathability veya Moisture Vapor Transmission Rate veya Water Vapor Transmission Rate ) örneğin: 5.000 g Breathability , 20.000 g Breathability
Örneğin;
120 g (veya 120 g/m2) fibre yoğunluğu ,
10.000mm suya dayanıklılık,
15.000 g (veya 15.000 g/m2/d) nefes alabilirlik gibi...
Kısaca, 120g - 10.000mm Water Resistance - 15.000g Breathability
ya da daha da kısaca,
10.000mm - 15.000g gibi gibi...
Ben kendi av kıyafetlerimi bu bilgilere göre tercih ediyorum ama kullandığım ürünleri söylemiyorum, zira üretim yerleri vs'den dolayı, malum çevrelerce saldırıya uğramak istemiyorum.
İsteyen Alman ya da İngiliz üretimi, isteyen Uganda üretimi, hatta isteyen İtalyan üretimi bile alabilir, alsın yani
(maalesef bu malzemelerin özellikleri ve dayanıklılıklarına göre kalitelilerini liste halinde bir kenara ayırdığınızda, aralarında yerli üretim bir şey göremiyorsunuz
)
