Köpekle yapýlan diðer yerden havalanan kuþlarýn avýyla kýyaslandýðýnda, en zor, en ayrýntýlý, en fazla tecrübe isteyen avdýr bence. Çulluk avý ormanda yapýldýðýndan, bulmak, uçurmak, vurmak gibi zorluklarýnýn yanýnda, araziyi bilmek, havadan, meradan anlamak, özelliklede çulluðun yaþantýsýyla ilgili bilgi sahibi olmayý gerektirir.
Ava yeni baþlayanlara mutlaka bu avý bilen biriyle gitmelerini tavsiye ederim. Hatta avcý olup ormanda çulluk avlama tecrübesini tatmamýþ olanlara da, bu avýn inceliklerini iyi bilen bir ustanýn peþine takýlmalarýný tavsiye ederim.
Çulluk bilindiði gibi bir göç kuþudur. Ülkemizin deðiþik bölgelerinde farklý isimlerle anýlsa da en bilinen, en çok kullanýlan adý Çulluktur. Ülkemiz çulluðun önemli göç yollarýnýn birindedir.
Hava þartlarý olaðan üstü olmadýktan sonra Ekim ayýnýn ortalarýndan sonra özellikle Trakya, Marmara, Karadeniz bölgeleriyle ilk göçe baþlar. Eylül ayý içerisinde kuvvetli karayel fýrtýnasý ve yaðmur sonrasýnda geldikleri de görülür.
Eski avcýlar arasýnda kestane karasý fýrtýnasý çulluðun ülkemize geliþi için baþlangýç kabul edilir. Çulluk ilk göçten baþlayarak rüzgarlarý takip eder. Sert karayel ve poyraz geliþi için en uygun rüzgarlardýr. Göç geri döndüðünde lodos havalarý kollar. Ülkemizden ayrýlmasý mart ayý sonunu bulur,hatta nisan ayýna kadar sarkabilir.
Eskiler 29 ekim için hem çulluk, hem býldýrcýn curnatasý tarihi deseler de son on yýldýr bu tarihlere yakýn kayda deðer bir kuþ uçuramadým. Daha önceki yýllarda gerçekten bu tarihlere yakýn çulluk ve býldýrcýný ayný meralarda avladýðým çok olmuþtur. Bu tarihlerde yeni kesilmiþ kýrmalýklarda hem çulluða hem de býldýrcýna rastlamak mümkündür.
Göç özellikle saydýðým bölgelerde kasýmýn onundan itibaren hýzlanmaya baþlar. 20 kasým,15 aralýk hava þartlarý uygun olduðunda en verimli tarih aralýðýdýr. Aralýk sonuna doðru göç tamamlanýr. Bu tarihten sonra hava þartlarýyla orantýlý olarak ülkemiz içerisinde sürekli yer deðiþtirir.
Çulluk avýný zorlaþtýran etkenlerin baþýnda çulluðun olaðanüstü hareket kabiliyeti gelir. Hava deðiþimlerini akýl almaz bir þekilde bir gün öncesinden tahmin edebilir. (Eskiler bu özelliðine çulluðun gagasý barometre gibidir derler.) Bir gün çok güzel av yaptýðýnýz, onlarca kuþ uçurduðunuz meradan, ertesi gün tek bir kuþ kaldýramayabilirsiniz. Yer deðiþtirme bazen çok uzun mesafelerde olabilir. Ama bazen de ayný mera içerisinde bitki örtüsü, aðaç, yükseklik farkýyla bulunabilir. Mesela bir gün altý süpürgeliklerle kaplý meþelikte bulduðunuz kuþu ertesi gün gürgenliklerin altýnda rastlayabilirsiniz. Merada ilk kaldýrdýðýnýz kuþun bulunduðu ortam gün içerisinde çulluðu nerede arayacaðýnýzýn da ilk iþaretini verir.
Hava deðiþimlerine birbirine yakýn tepkiler verir. Bu avýn ustalarýný ortalama avcýdan ayýran en büyük fark, hangi ayda hangi havada çulluðun hangi bitki örtüsünde olacaðýný bilecek, tecrübeye sahip olmasýdýr. Bu uzun yýllar bu efsunlu kuþun peþinde çile doldurmayla olur. Kollar ve bacaklarda yüzlerce çalý, diken çiziði binlerce kilometre peþinde yaya yürünülen yol usta olmanýn ilk akla gelen belirtileridir. (Bir avcý size mevsiminde ben çulluk avcýsýyým diyorsa özellikle ellerine ve kollarýna iyi bakýn. Her ne kadar gözler yalan söylemez deseler de çulluk avýnda eller, kollarda yalan söylemez.)
Çulluk ormanda mevsime ve havaya göre yer tutar. Göçün ilk baþlarýnda ormanýn derinliklerine girmek istemez. Gece göç ettiðinden yukarýdan baktýðýnda görebileceði yerlerin kenarlarýna inmeye özen gösterir. Orman içindeki traktör yollarý, asfalt kenarlarý, kesilmiþ kýrmalýklar, ormanla bitiþik çayýr kenarlarý göçün baþýnda çulluk aranacak ilk yerlerdir. Özellikle Ekim sonu ve Kasým yaðmurlu geçerse göç esnasýnda ilk konduðu bölgelerde daha çok oyalanýr. Sisli, puslu havalarda mera içerisinde atlama yapmaz. Ýlk konduðu bölgelerde kalýr. Göç için ay ýþýðý olan açýk havalarýn olduðu günleri tercih eder. Hava þartlarý uygun toprak nemli ve yumuþaksa o merada daha uzun kalýr. Göç devam ederken bile ormanýn her tarafýna yatak yapmaz. Kuþun uzun süre kaldýðý, yemlendiði, barýndýðý bölgelere avcýlar yatak yeri derler. Ýyi bir çulluk avcýsý her mevsimde az çok kuþun bulunacaðý merayý tahmin eder. Özellikle daha önceki yýllarda kazanýlan tecrübeler kuþun nerelerde yatak yaptýðýnýn bilinmesi avýn verimli geçmesinde önemlidir.
Kar Lodos ve ayazý sevmez. Kardan sürekli kaçar.Yüksek karda beslenmesi zorlaþýr. Kar sonrasý gelen kuvvetli ayaz beslenmesinin önünde en büyük engeldir. Çulluk sürekli organik þeylerle beslenir. (Küçük kurtçuklar, böcekler, solucanlar vs.) Kar nedeniyle toprakla, gazelle irtibatý kesildiðinde bunlara ulaþmasý zorlaþýr. Yüksek karda su ayaklarýna sýðýnýr kar sonrasý gelen ayazda buralarda bile beslenemez.
Çulluk avýný sevmek çulluðu'da sevmek demektir. Ben kuþlarý bu halde gördüðümde avlanmayý býrakýrým. Merada ne kadar çok kuþ olursa olsun ilk vurduðum çulluk çok zayýf düþmüþse en kýsa yoldan eve dönerim. MAK kararlarýna göre avý serbest olsa da Cem kararlarýna göre av kapanmýþtýr. Bu nadide kuþ bu kadar saygýyý fazlasýyla hak eder.
Genel bir tarif olacak ama tekrarlamakta fayda var;
Yaðmurlu havalarda ormanýn derinliklerine girmez yeni kesilmiþ kýrmalýklar, eski yangýn yolu kenarlarý, ormanla çayýrýn birleþtiði yerlerin hemen kenarýnda bulunur.Yaðmurun yapraklara çarpmasýndan ürktüðü bilinir. Bu tür havalarda avlandýðýnda ormanýn içine uçmak istemez genellikle uçurulduðunda ormanýn dýþýna uçar.
Sisli havalarda meranýn en yüksek yerine çýkar. Hava ayaza çekerse yine ormanýn en yüksek bölgelerinde ve sarptadýr. Bu havalarda meranýn sabah güneþini ilk alan bölgelerinde aramak en doðrusudur.
Lodos havalarda ormanýn rüzgar almayan kuytu dere yataklarýna çekilir. Genellikle hiç bir rüzgarý üzerine alacak yerde durmayý sevmez. Fýrtýna þeklinde lodosta merayý tamamen terk ettiði de görülür.
Göç esnasýnda havalar kurak gider toprak sertleþirse derin nemli dere yataklarýný tercih eder. Özellikle bu havalarda gürgenlikler, nemli filizlikler iyi kuþ tutar.
Kasým ayý bu yýl olduðu gibi kurak, yaðmursuz geçerse göç çok hýzlý geliþir. Meralarda oyalanmaz çok çabuk yer deðiþtirir. Hatta mera ve hava þartlarýný beðenmezse geldiði gece biraz dinlenip göçe devam eder. Özellikle gece ayaz ve mehtap varsa gündüz avýnda yüzlerce pisliðe raðmen tek kuþ uçuramazsýnýz. Köpekler böyle günlerde yerlerde sürünse de, durum deðiþmez. Artýk o merayý terk etmiþtir. (Çulluðun taze pisliðine ormanda deðil de, traktör yollarý ve çayýrlýklarda rastlýyor ama kuþ uçuramýyorsanýz yukarýda bahsettiðim olay gerçekleþmiþ demektir.)
Karda dere yataklarýna, çamlýklara altý kar almayan pýrnallýklara çeker. Kar yaðarken uçurulduðunda yine ormanýn içine uçmayý sevmez. Lodos havalarda ve yaðmurda orman içinde hareketlidir. Genellikle köpeðin fermasýnda yürür. (Sülün için köpeðin önünde uçmadan çok hýzlý yürür deseler de, ben lodos havalarda köpeðin fermasýnda fare gibi kaçan çulluklar gördüm, en kart horoza rahmet okutacak kadar hýzlýydýlar.)
Çulluklar bir meraya yerleþtiklerinde gece ve gündüz yer deðiþtirirler. Belki de bu uçuþ ustasý kuþun en büyük zaafý geceyi ormanda deðil de çayýrlarda, sulak açýklýklarda geçiriyor olmasýdýr.
Akþam havanýn kararmasýyla ormandaki yerlerinden kalkarak çayýrlara yemlenebilecekleri sulak alanlara, bataklýk kenarlarýna konarlar. Bek avý denen avlanma þekli bu yer deðiþtirme esnasýnda yapýlýr. (Çulluðu ormanýn içinde, köpekle avlamayý sevdiðimden, oldum olasý bek avýna soðuk bakmýþýmdýr.)
Çulluklar geceleri gündüze göre daha hareketlidirler. Tüm geceyi yemlenerek geçirirler. O karizmatik gagalarýný sokabilecekleri nemli yerleri ararlar. Özellikle büyükbaþ hayvan pisliklerine dikkatli bakýldýðýnda gece yaptýklarý sondaj çalýþmalarý rahatlýkla görülebilir. Gece yemlendikleri bölgede býraktýklarý pislikler gündüz avý için avcýya ip uçlarý verebilir.Yine gece yemlenmesi sonunda günün sökmesine yakýn (þafak vaktinde) uçarak ormandaki yerlerini alýrlar. Bir baþka bek avý da bu esnada yapýlýr.
Hava aydýnlandýðýnda ormanda tüm gündüzü geçireceði yerini almýþtýr. Bu yer yine mevsime ve hava þartlarýna göre deðiþkendir. Çulluklar bazen ormanda olmalarýna raðmen akþam geçidine çýkmayabilirler. Sert rüzgarlarda kuytu orman kenarlarýna inerler yada bazen orman içindeki açýklýklara konarlar. Bazen de ormanda köpekle aranýp bulunmasalar bile gece geçitinde görülebilirler. Sabah orman içindeki yerlerine konduktan sonra bir müddet hareketsiz kalýr ve dinlenirler. (Belki de tek uyuduklarý zaman budur) Bu süre yine hava þartlarýna göre deðiþkendir.
Çulluk avýna çýkmanýn standart bir saati olmamakla birlikte çulluðun bu hareketsiz kaldýðý sabahýn erken saatlerinde bulunmasý zordur. Ben normal þartlarda sabah dokuzdan önce ormana köpek sokmam. Bu saat havanýn durumuna göre deðiþebilir. Eðer hava ayaz yerde de kýraðý varsa bu saat bile çulluk aramak için erkendir. (Ayrýca böyle havalarda ava sabah erken çýkmanýn, köpeklerin saðlýðý için tehlikeli olduðu unutulmamalýdýr. Koku almak için burnuna kýraðý çekmek zorunda kalan bir köpeðin hastalanma ihtimali çok yüksektir.)
Çulluklar gündüzü tamamen hareketsiz geçirmezler, orman içerisinde kýsa mesafelerde hareket eder ve yemlenirler. Bir av köpeðinin hiç kýpýrdamadan kokusunu yaymadan oturan bir kuþu bulmasýyla, orman içerisinde gezen, yemlenen, pisleyen bir kuþun kokusunu bulmasý arasýnda çok fark vardýr. Çulluk avýnda ormana sabah erken girmemek bu yüzden önemlidir. (Gerçi orman içerisinde çok gezip yer deðiþtirmiþ bir çulluðu bulmak ayrý bir derttir ama köpeði kuþun izinde sürünürken seyretmek bana göre çulluk avcýlýðýnýn en güzel taraflarýndan biridir.)
Çulluklarýn orman içerisindeki hareketlilik durumu da yine hava þartlarýyla ilgilidir. Hava çok soðuk, ayaz olduðunda girdiði pislikten çýkmak istemez. Böyle havalarda köpeðin fermasýnda uçmadan uzun süre bekler. Eðer gece yayýlýmýnda yeterince beslenememiþse gündüz daha fazla gezer. Böyle gezdiði havalarda, yaðmurda ve lodosta oturmaz ayaktadýr. Sürekli tedirgindir.
Köpeðin fermasýnda uzun beklemediði hatta bazen ne avcýyý nede köpeði yanýna yaklaþtýrmadýðý havalar genellikle bu tür havalardýr. Öðleden sonra sabah konduðu yerden adým adým uzaklaþýr. En fazla koku býraktýðý avýnýn en keyifli olduðu saatler bana göre bu saatlerdir. Özellikle yavru köpek eðitirken merada gezen çulluðu aratmak en doðrusudur. Ýz, koku takibi en güzel öðleden sonra olur. Ýzci takipçi köpek yetiþtirmek için bu yöntem kullanýlabilir.
Çulluklar akþam havanýn kararmasýna yakýn bulunduklarý merada uçabilecekleri açýklýklara yol kenarlarýna yanaþýrlar. Genellikle uçmadan önce yürüyerek bulunduklarý meranýn yükseklerine çýkarlar. (Ayný þekilde býldýrcýnlarda göç esnasýnda,havanýn kararmasýna yakýn bulunduklarý merada yükselir ve açýða çýkarlar.) Havanýn kararmasýna yakýn saatlerde (genellikle akþam ezaný saatine denk gelir) ormandan çýkarak çayýrlara inerler.
Çulluklarýn göç yollarýnda hemen her yýl ayný bölgeye indikleri söylenir. Bir bölgede yoðun avlandýklarýnda yada herhangi bir sebeple kýrýldýklarýnda o bölgedeki göç kolu zayýflar.
Orman içerisinde her bölge çulluk tutmaz. Özellikle altý gazel dediðimiz yaprak çürüðü kaplý aðaçlýklarý sever. Orman içerisinde gazeller elle açýldýðýnda altýndaki böcek çeþitliliði rahatlýkla görülebilir. Gazel yaðmurla çürüdüðünde altý çok daha fazla küçük kurt ve solucan yapar. Altý uzun otlarla sýk dikenle kaplý ormana girmek istemez. Altý kuru eðrelti ve süpürgelikle kaplý ormanlýklardan eksik olmaz.
Özellikle Marmara,Trakya ve Karadeniz bölgelerinde göç sonunda (daha önce bahsetmiþtim aralýk ayý sonunda göç tamamlanýr.) yatak yaptýðý meralarda bulunur. Bu aylardan sonra kuþu bulmak daha da zorlaþýr. Bu bölgeler hemen hemen her sene ayný yerlerdir. Orman kesildiðinde ve bozulduðunda yatak yerleri de deðiþebilir.
Kasým sonu yapraklar döküldükçe kendisini gizleyebileceði daha kapalý meralara çekilir. Orman içerisinde doðal kamuflajý sayesinde görülmesi imkansýz olsa da, alýcý kuþlardan ve diðer düþmanlarýndan korunmak için sürekli saklanýr.
Çulluk avý akþam havanýn kararmasýna kadar sürer. (Yalnýz bu avýn orman içerisinde yapýldýðý unutulmamalýdýr. Hava kararmadan en az yarým saat önce avý bitirmek ve ormandan çýkmak gerekir. Avýn heyecanýna kapýlýp karanlýða ormanýn içinde yakalanmak çok kötü sonuçlar verebilir. Ormanýn içinde hava kararýrsa bildiðiniz yollarda bile kaybolabilirsiniz.)
Çulluk avýný diðer yerden havalanan kuþlarýn avýndan ayýran en büyük fark, köpeðinizin çulluðu bulduðunda ferma yaptýðýnda sizin o kuþa tüfek atýp atamayacaðýnýzýn kesin olmamasýdýr. Tüfek atmak bir yana bazý durumlarda köpeðin fermasýndaki kuþu görmeniz bile mümkün olmaz. Orman ve çulluk arsýndaki muhteþem uyum çulluðun olaðanüstü manevra kabiliyeti avýný zorlaþtýrdýðý gibi vazgeçilmezde yapar. Her çulluk ayrý bir heyecan ayrý macerayla uçurulur. Örneðin köpeðiniz bir býldýrcýna yada kekliðe ferma durduðunda size düþen yanaþýp tüfek atmaktýr. (Keklik avýnda bazen meranýn durumuna göre yer tutmakta önemlidir.) Ama çulluk avýnda köpeðiniz kuþu bulduðunda, iyi bir atýþtan çok daha önemli olan avý görebileceðiniz, atýþ pozisyonu yakalayabileceðiniz uygun bir yer bulmaktýr. Genellikle ormanýn içerisinde çok fazla seçeneðinizde olmayacaktýr. Bir kaç ihtimalden birini seçmek zorunda kaldýðýnýzda kuþun uçacaðý yeri tahmin etmek çulluk avcýlýðýnýn pek göze batmayan en önemli ayrýntýsýdýr. Bu iþte size en büyük yardýmcý tecrübeniz varsa yanýnýzdaki av arkadaþýnýz ama en önemlisi çulluk avýnýn vazgeçilmezi av köpeðinizdir.
Çulluk avý derinliði olan bir avcýlýk türüdür. Genel olarak avcýlýkta öðrenmenin sýnýrý yoksa da Çulluk avýnda her sezon farklý tecrübeler edinirsiniz. Çulluk avlayabilen biri tüm kuþ avlarýný rahatlýkla yapabilir. Çulluk avý köpekle yapýlan kuþ avlarýnýn zirvesidir..Alýntýdýr
Konu: Çulluk avý incelikleri (Okunma sayýsý 11085 defa)