Türkiye Yaban Tavşanının Bugünkü Durumu

[Volkan KÖYDEMİR]

Bu makaleyi beğendim. PDF dosyasından kopyala-yapıştır yapınca format sorunu oldu. Biraz düzenledim ama aşağıdaki linkten orjinalini okumanızı öneririm. Şekiller, kaynaklar vs o kısımda kaldı.

Aşağıda bazı kısımların altını çizdim. Bu kısımlarda tavşanlara zararlı bazı zirai uygulama hatalarından bahsediliyor. Tabi aşırı avlanma ve habitat daralmasının da etkileri var ama onu biliyoruz. Benim yeni öğrendiğim ve belki ilgili, meraklı avcıların bilmek isteyeceği kısım, altlarını çizdiğim konulardır sanıyorum. Özellikle çiftçilikle uğraşan tavşan avcılarının faydalanmasını dilerim.

Kullanıkları tavşan sayım metodunu da işaretledim. Bu işin metodunun bu olduğunu da yeni öğrendim. Eğer en iyi yöntem buysa saymak için iyi fakat malum bir sebepten tavşan popülasyonu için çok kötü.

"Türkiye Yaban Tavşanının Bugünkü Durumu

Yasin DEMİRBAŞ            İrfan ALBAYRAK

Kırıkkale Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Yahşihan, 71451, Kırıkkale

GİRİŞ

Türkiye zoocoğrafik konumundan dolayı palearktik
bölgenin biyoçeşitlilik açısından en zengin ülkelerinden
biridir. Türkiye’de böcekçiller (Insectivora), yarasalar
(Chiroptera), tavşanlar (Lagomorpha), kemiriciler (Rodentia),
deniz memelileri (Cetacea), yırtıcılar (Carnivora), tek
toynaklılar (Perissodactyla) ve çift toynaklılar (Artiodactyla)
takımına mensup 161 memeli türünün yaşadığı kaydedilmiştir
[3,8]. Lagomorpha (Tavşanlar) takımı mensupları bugün
dünyada Ochotonidae (Pikalar) ve Leporidae (Ada tavşanları
ve yaban tavşanları) familyalarına ait 12 cins ve 91 tür ile
temsil edilmektedir [4].

Dünya'daki 91 tavşan türünden 32’si yaban tavşanlarına
aittir [4]. "Yaban tavşanı" terimi precocial (doğuştan t
amamen kürklü, gözleri açık ve kendi başına hareket edebilen)
yavrulara sahip tavşan türleri için kullanılır.
Ülkemizde yaban tavşanları tek bir tür, Lepus europaeus
(Avrupa kahverengi yaban tavşanı) ile temsil edilmektedir [5].
Yüksek uyum kabiliyeti ve bazı fizyolojik özellikleri
nedeniyle yaban tavşanı karasal ekosistemlerde başarı ile
yaşayabilmektedir [6,7] (Şekil 1).

Vücut büyüklüğü ve birey sayısı bolluğu yaban tavşanını
predatörlerin temel avı haline getirmiştir. Yaban hayatı
elemanlarından sansar, gelincik, çakal, samur, kedigiller, tilki
ve bazı yırtıcı kuş türleri yaban tavşanı ile beslenir [4]. Yaban
tavşanı zookori yoluyla bitki yayılışında önemli rol
oynar. Bu sayede Kenya’da 17 bitki türünün yayılış imkânı bulduğu
kaydedilmiştir [1]. Yaban tavşanı en önemli av
hayvanlarından biridir. Polonya'da her yıl 3.2 milyon olarak
tahmin edilen populasyondan yaklaşık 700 bininin avlandığı
kaydedilmiştir. Ayrıca yaban tavşanlarının bazen ekinlere,
meyve bahçelerine ve genç orman ağaçlarına zarar verdiği
kaydedilmektedir [10].

Avrupa’da Lepus europaeus populasyonlarının zayıfladığı
ve populasyon yoğunluğunun çeşitli ekosistemlerde
0.1/ha’dan 3.4/ha’a kadar değiştiği belirtilmiştir [6]. Bu tür
Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) kırmızı listesinde
asgari endişe (LC) tür kategorisinde yer alan yaygın bir tür
olmasına karşın son zamanlarda Avrupa’da populasyonların
giderek azalması yaban tavşanının Bern Sözleşmesi
(Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma
Sözleşmesi)’nde Ek Liste III (Korunan Fauna Türleri )’e
alınmasını gerektirmiştir.

Yaban tavşanı, Lepus europaeus Norveç, Almanya, Avusturya ve İsviçre'nin Kırmızı
Listelerinde tehlike altında veya tehlikeye yakın tür statüsünde
yer almaktadır [11].

Bu türü tehdit eden faktörler arasında tarımsal alanların
genişletilmesiyle meydana gelen habitat kayıpları, çeşitli
salgın hastalıklar ve aşırı avlanma başta gelmektedir [2,13].
Türkiye’de populayonları giderek azalan yaban tavşanı
için koruma ve yönetim planını ortaya koymak üzere bazı
ekolojik özelliklerinin belirlenmesi bu araştırmanın esas
amacını oluşturmaktadır.

MATERYAL VE YÖNTEM

Bu araştırma, Türkiye’nin çeşitli lokalitelerinde 2006-2011 yılları arasın
da yaban tavşanı ile ilgili yapılan
gözlemlere ve bazı ekolojik kayıtlara dayanmaktadır. Arazide
yaban tavşanı varlığını belirlemek için projeksiyon sayım
metodundan yararlanılmıştır [9]. Bu metot gece araçtan
projektör ile aydınlatılan alanda tavşanların
çıplak gözle sayılması esasına dayanmaktadır. Sayımlar yaklaşık 50 ha'lık
çalışma alanlarında gerçekleştirilmiştir. Arazide dışkı, yuva,
ayak izi ile avcıların verdikleri bilgiler doğrultusunda tavşan
varlığı tespit edilmiştir.

BULGULAR VE TARTIŞMA

Türkiye’de 2006-2011 yılları arasında gerçekleştirilen
arazi çalışmaları ile elde edilen ekolojik veriler
değerlendirilmiştir.

Gece sayımlarında Düzce, Hendek
(Sakarya), Mengen (Bolu), Trabzon, Giresun, Ordu, Bandırma
(Balıkesir), Eşme (Kütahya), Akseki (Anta
lya), İmamoğlu(Adana), Kırıkhan ve Reyhanlı (Hatay)’da bir gecede en fazla
bir yaban tavşanı görülebilmiştir. Ayrıca bu bölgelerde yaban
tavşanı ile ilgili dışkı, yuva ve ayak izine nadiren rastlanmıştır
(Şekil 2).

Karadeniz'in bazı bölgelerinde (Akçakoca, Mengen,
Korgan, Trabzon, Giresun) tarım arazilerinde kullanılan çeşitli
kimyasallardan dolayı tavşan populasyonlarının önemli ölçüde
zayıfladığı ve son yıllarda tavşana az rastlandığı tespit
edilmiştir. Bu yüzden Doğu Karadeniz Bölgesinde
Trabzon ve Artvin’in Şavşat ilçesinde yaban tavşanı avı tamamen
yasaklanmıştır

SONUÇ VE ÖNERİLER


Türkiye'de yaban tavşanının yok olma nedenleri bilinçsiz
avcılık ve habitat daralmasıdır. Yüksek üreme potansiyelleri
olsa da yaban tavşanları artık nadir olarak görülmektedir.
Avcılara göre Türkiye’de son 10-15 yıl içerisinde yaban
tavşanı sayısında belirgin bir azalma olmuştur. Tarım ürünleri
için kullanılan katı gübre, pestisit ve herbisit ile tarım zararlısı
olarak bakılan yaban domuzu ve porsuk gibi hayvanlarla
mücadelede kullanılan kimyasalların (temik ve enderin gibi
zehirler) yaban tavşanı populasyonlarının azalmasında
doğrudan veya dolaylı olarak etkili olduğu düşünülmektedir.
Özellikle yaban tavşanının çok nadir görüldüğü Akseki,
Akçakoca ve Mengen'de ot ve böcek ilaçları ile zehirlerin aşırı
şekilde kullanıldığı belirlenmiştir. Tarım alanlarını genişletme
çalışmalarıylameydana gelen habitat kayıpları da yaban
tavşanı populasyonlarını olumsuz şekilde etkilemektedir.
Biyolojik çeşitlilik açısından Türkiye’deki yaban tavşanının
ve diğer yaban hayatı elemanlarının korunması için bazı
önlemlerin alınması gerekmektedir. Bunun
için türün habitatıyla birlikte korunması ekosistem bütünlüğü
bakımından önemlidir. Türkiye’de av yasağına rağmen kaçak
avlanmanın önüne geçilememiştir. Bununla ilgili denetimin
daha etkili olarak yapılması gerekmektedir. Herbisit ve
pestisitlerin yeterli dozlarda kullanılması ve gereksiz
kimyasalların kullanımına izin verilmemesi çevre kirliliği
açısından önemlidir. Türkiye’de yaban hayatı için son derece
önemli olan ve Avrupa ile Afrika’da tavşan ölümlerine neden
olan Tularemi’nin Türkiye’deki durumu önc
elikli araştırma konularından biri olmalıdır. Tavşan populasyonlarının hangi
olumsuz etkilerden hangi oranlarda nasıl etkilendiğinin
bilimsel olarak tespit edilmesinden sonra daha sağlıklı bir
koruma ve yönetim planının hazırlanması mümkün olacaktır.
İnsan aktivitesi nedeni ile hızla azalan ve önemli gen
kaynaklarımızdan biri olan yaban tavşanında genotiplendirme
çalışmalarına başlanmıştır. Bu çalışmalar Türkiye yaban
tavşanının filogenisi ve populasyon genetiği hakkındaki bilgi
noksanını gidereceği gibi türün taksonomik durumuna açıklık
getirmeye de imkân verecektir."



Kaynak: http://www.nobel.gen.tr/Makaleler/Derleme-Issue%201-744126a33e3b4722bb351ffd6f17e51a.pdf

[Enes AHMET]

Paylaşım için teşekkürler Volkan abi. Aynı durumlar bizim içinde geçerli ve limit 1'dir fakat diğer bir tür olan tam adını bilmiyorumda o uzun bacaklı türün bir küçüğü olanda limit yok. Fakat bence en büyük etki bilinçsiz tarım!!!

[Mustafa DEMİRTAŞ]

bilinçsiz tarım!!!
--------

eskiden baglardan bahçelerden bile tavşan kaçırırdık...şimdi sürülmüş ekilmiş araziye inen kekliginde tavşanında yaşama şansı yok....

[Fehmi TAŞKIN]

Bukadar çok yavrulayabilen bir hayvanın bukadar az rastlanmasını bilinçsiz avcılık ile açıklamaya çalışmak büyük bir yanlış olur. Gece yapılan projektör avlarını hepimiz biliriz ancak ülkemizde uygulanan tarım yöntemleri milyonlarca bilinçsiz avcının veremeyeceği zararı doğaya her alanda vermektedir. Yazık ki bizim ülkemiz gibi hertürlü yaban hayvanının yaşamasına müsait bir ülkede bunları konuşuyoruz.

[Serkan KESKİN]

     ''Türkiye'de yaban tavşanının bugünkü durumu'' deyince avcı askerlerimle yaptığım muhabbetler aklıma geldi ve hangi askerime ''nasıl avlanıyorsunuz'' sorusunu sorduğumda  ne yazık ki hemen hemen hepsinden aldığım cevap '' gece far avı yapıyoruz '' cümlesi oldu. Ne yazık ki özellikle köylerimizde far avı ile avlanan bir çok kişi var. Zirai ilaçlar da işin asıl nedeni...

[Enes AHMET]

     ''Türkiye'de yaban tavşanının bugünkü durumu'' deyince avcı askerlerimle yaptığım muhabbetler aklıma geldi ve hangi askerime ''nasıl avlanıyorsunuz'' sorusunu sorduğumda  ne yazık ki hemen hemen hepsinden aldığım cevap '' gece far avı yapıyoruz '' cümlesi oldu. Ne yazık ki özellikle köylerimizde far avı ile avlanan bir çok kişi var. Zirai ilaçlar da işin asıl nedeni...

Abi o av değil zaten aynı kategoriye koymak bile hata.. Adamlar gece o hayvanın zaaflarından faydalanarak vuruyorlar. Ete ihtiyaçları olduğu için mi? Hayır! Öyle olsa herkes kendine yetecek kadarını avlardı ve iş biter ama bunların yaptığı çok afedersiniz düpe düz şerefsizlik. Burda yapsın öyle biri far avıda bakalım arabası,tüfeğimi elinde kalacak yoksa evimi... 

[Volkan KÖYDEMİR]

Enes Bey kardeşim o daha ufak dediğin Avrupa Ada Tavşanı olmalı. Yuvalarını, tilki, porsuk gibi toprağın altına kazıyorlar. Ülkemizde Çanakkale çıkışı tarafında bazı adalarda bulunduğunu biliyorum. Fakat başka yerde yok. Merak ettiğim, sizin bölgede ada tavşanıyla dağ tavşanı aynı bölgede yaşıyor mu ve sonradan mı getirilmiş yoksa hep var mıydılar?

Ada tavşanı nerden baksak adi tavşanın 2 misli üreme kapasitesine sahip. Şu adalardan Anadolu'nun içerilerine bırakılsalar bence güzel bir iş olurdu. Avı da adi tavşandan daha kolay galiba. Örnek,



Tek kırmayla ne av yapıyor kopiller 

[Enes AHMET]

Evet Volkan abi bunlardan bahsediyorum. Valla bunlarda o diğer büyükleriyle birlikte hem dağda hem ovada yaşıyorlar. Bu küçüklerle karşılaşma ihtimalimizde daha fazla ben köyde kalıyorken genelde karayoldan motorla diğer köye gidiyordum geceleri her seferinde aynı yerden dağdan aşağıya doğru koşarken rastgeliyordum bunlara hep sürü idiler. Sonradan mı salındılar yoksa hep varmıydılar pek bilmiyorum çünkü bu hayvanlardan yetiştiren yerler yok burda pek tek bi kişi var bildiğim oda atina tarafında dağ tavşanı yetiştiriyor. Gerçi burda olanlar ile ilgili çoğu kişinin teorisi "U tavşanlar hep ev tavşanı. Toprağı kazıp kaçıylar sona kırda yavrulayıp kalıylar" diye bir teoride mevcut  Ama popülasyonu çok yüksek heryerde görünüyorlar. Fakat avı bu videodaki kadar kolay değil Volkan abi bunlar galiba az önceki teoriye uyanlar olmalı  Yoksa insanı gördüklerinde var güçleriyle topukluyorlar her ne kadar dağ tavşanı kadar çok hızlı koşamasalarda.

[Volkan KÖYDEMİR]

"U tavşanlar hep ev tavşanı. Toprağı kazıp kaçıylar sona kırda yavrulayıp kalıylar"

Epten ev tavşanı  mıymış bunlar? Te be kaç tavşan kafeslerden firar etmiş ola ki? Sağol Enes kardeşim, bunu Avrupa'dan birinden öğrensem diyordum, makbule geçti. Te be kaçsınlar elbet. Kaçmazlarsa apı yutmuşlar zaten Keşke şu adalardan modalardan bu taraflara da salıverseler de sağda solda tavşana rastlasak.

[Enes AHMET]

  abi avrupalı diyosun yaa..  gel bi görde bakalım avrupayla alakamız varmı  burda istemediğin kadarlar.. Fakat aslında bu tür çevre işlerine el atabilecek kapasitede bir yakınımız olsa en azından bizi dinleyebilecek çok daha güzel işler başarılırdı ama bizi kim takarki.. Bireysel olarak ne kadar yapabilirki biri bu işi 

[Süleyman SARIDAĞ]

arkadaşlar söylediklerinize katılıyorum fakat bu konular üzerinde biz tartıştıkça başımızdakiler bu avların tükenmek üzere olduğunu düşünüp av döneminin açılış tarihlerini günden güne ileri tarihe atıyorlar lütfen bu konuları derneklerimizde ve arkadaş ortamında tartışalım yoksa keklik kalmadı tavşanda bitiyor deyip her yer özel avlak olacak lütfen bizim tek tartışacağımız hangi akıla hizmet edip av tarihini 2 kasım'a  atıyorlar amaçları ne.   hepinize rast gele.

[Enes AHMET]

Abi bi dakka ya, sizde bu 2 kasim olayi da nedir

[Ümit ÇAGLAR]

Gerçekten çook azaldı... Durum vahim acil önlem alınması lazım.