Değerli Avlak forum dostlarım,
Tek kurşun atmak için ideal namlu boyunun ne olması gerektiği konusundaki yazışmaları ben de okudum. Görüşümü beyan etmeden önce bazı önyargıları ve şehir efsanesi boyutundaki bilgileri düzeltmem gerektiğini düşünüyorum.
Barut kapsül tarafından ateşlenip, yanmaya başladığı zaman çıkan gazlar dolayısıyla ortaya bir basınç çıkar. Sıkıyı ittirip namludan fırlatmak için yararlandığımız bu basınçtır. Hızlı veya yavaş yanışlı oluşuna bağlı barutun yanıp en yüksek basınç düzeyine ulaşması yaklaşık olarak 0.8 milisaniye sürer:
Yukarıdaki grafikte izleyeceğimiz gibi, iç balistik olarak barut ateşlendikten sonra (hızlı veya yavaş yanışlı barut basınç eğrisini değiştirecek, ama sekansı çok etkilemeyecek) tapa gaz odacığı deliklerine gelinceye kadarki sürede basınç hızla düşecektir. Tapa gaz odacığı deliklerini geçerken tepe basıncının çok altında bir basınç, gaz odacığına geçip pistonu hızla ittirecek ancak irca yayının direnci nedeniyle, kurma kolunun hızı, mekanizma kilidinin açılması için gerekli hareket, tapa ve sıkının namludan çıkmasından sonra gerçekleşecektir. Gaz deliklerine ulaştıktan sonra sıkı namlu boyuna bağlı olarak 0.2 - 0.3 milisaniye sonra namluyu terketmiş olacaktır.
Hızlı yanışla barutlar 8 inç (20,5 cm) yavaş yanışlı barutlar 12 inç (30,5 cm) civarında yanarlar.
Yanma bittikten sonra elbette basınç etkişi devam edecek, yavaş yanışlı barutlarda daha uzun sürecektir. Ancak daha önce yazdığım gibi 47 -61 namlular arasında namlu çıkış hızı pek az fark edecektir. 51 cm lik bir namluda çıkış hızını 400 m/s olarak alırsak, diğer namlu boylarında ne kadar farkedeceğini aşağıdaki tabloda izleyebilirsiniz:
Gördüğünüz gibi 51 cm ile 71 cm arasında tek kurşun için yaklaşık ancak 10 m/s bir namlu çıkış hızı fark ediyor.
Barutun tamamının yanması değil ulaştığı en yüksek basınç değeri önemlidir. Genellikle sıkının namlunun ilk 15-20 cm mesafe ilerlediği dönemde bu basınç düşmeye başlar, ancak sıkının ivmesi artar. (Tabanca namlularının 5-15 cm olduğunu hatırlayalım). Hızlı yanışlı barutlarda basınç hemen yükselip düşerken, yavaş yanışlı barutlarda basınç daha geç düşer. Daha ağır sıkı sevketmek ve yüksek namlu çıkış hızı elde etmek istersek yavaş yanışlı barut tercih edilir. Barutun basıncının yüksek olduğu namlu mesafesinde gazlı tüfeklerde gaz çıkış delikleri ve piston bulunur.
Gaz basıncının ancak %1 kadarı mekanizmayı kurmak için buradan kaçar. Örnek olarak benim Beretta 1301 tüfeğimde bunu ölçtüm 21-22. cm lere denk geliyor:
Yukarıda yazdığım gibi bu mesafeden sonra basınç düşecek ama sıkının ivmesi artmaya devam edecek namlu boyuna bağlı 0.2-0.3 milisaniye sonra namluyu terk edecektir. Bu esnada (en üstteki grafikte göreceğiniz gibi) kalan çok az barut taneciği yanmaya devam edecektir, namludan çıkan alev
kısmen bununla ilgilidir.
Yorumlarda yazılanlar arasında gazlı tüfeğin güç kaybedeceği gibi yorumlar var. Bu hiç doğru değil. Kinetik ve gazlı tüfekler arasında Namlu çıkış hızı, güç, enerji çok fark etmemektedir.
Bu bilgilerden yola çıkarsak
tek kurşun atacak tüfek meselesine gelebiliriz.
1.
Tek kurşun atacak tüfek, tehlikeli avlarda kullanılacağı için güvenilirliği açısından
gazlı bir tüfek olmalıdır. Saygıdeğer büyüğümüz @S.Alper Erdem forumdaki yazılarında tehlikeli avlarda kinetik tüfek kullanılmaması gerektiğini yazmıştı. Bazı firmaların geri tepme sistemi ile çalışan daha kısa kaval namlulu tüfeklerini taktik tüfek olarak lanse etmesini kişisel olarak doğru bulmuyorum.
2. Tek kurşun tüfeği tercihen kaval namlu olmalıdır. Şok kullanılacaksa geniş şoklar tercih edilmelidir. Yapılan denemelerde IM 3 Numara şok isabet konusunda en iyi sonuçları vermektedir.
3. Tek kurşun atacak tüfekte uzun namluya gerek yoktur.
47-55 cm arası bir namlu boyu yeterlidir.
Namlu boyu uzadıkça namlu salınımı artacağı için uzun mesafede isabet sorunları olacaktır. Namlu boyu uzarsa namlu çeper kalınlığının da önemi vardır. Slug için 47 cm namlu yeterli, bir savaş tüfeği olarak slug ve şevrotin atmak için tasarlanan Benelli M4 genelilkle 47 cm namlu. Benim kaval namlulu Beretta 1301 ve Benelli Supernova da 47 cm namluya sahipler. Hem savunma amaçlı kullanımda hem de çalılıklar arasında yapılabilecek domuz gibi tehlikeli avlarda kısa namlu manevra kolaylığı da sağlayacaktır.
4. Değerli kardeşim @Tevfik Gün bu forumda harika yavaş çekim videoları ile gösterdi. 1400 fps ( 427 m/s) altındaki namlu çıkış hızına sahip tek kurşunlar transsonik bölgeye erken girip isabet bozulacaktır. Kabahati hemen tüfeğe namluya bulmak yerine biraz da fişekte aramamız gerekir. (Bu arada misket kurşununun şokla atılmasını hele antimonu fazlaysa hem tüfek hem atıcı açısından hiç doğru bulmuyorum)
Gözden kaçırmış olabileceğim noktalar için değerli görüş ve katkılarınızdan memnuniyet duyacağım.
Sevgi ve saygılarımla
Konu: tek kurşunda namlu boyu ne olmalıdır? (Okunma sayısı 20861 defa)