Herkese merhaba. Öncelikle bu siteyi hazırlamakta emeği geçen herkese teşekkür etmek istiyorum. Ben İstanbul'dan Ömer GÜNAY. Siteye üye olduğumdan beri ilk defa yazma fırsatı buluyorum. Yurt dışında çalışan bir İç Mimarım ve silah merakım çocukluğumdan beri olsa da, avlanmaya son 2 senedir başladım. Belki üye olan üstatlar biraz erken olduğunu düşünecek ancak, hep hayalini kurduğum yivli tüfeğimi önümüzdeki ay Türkiye ye döner dönmez almayı planlıyorum. Ve tabi herkesin yaptığını düşündüğüm gibi bende bu konuda aylardır araştırmalar yapıyorum. Tüm okuduğum yerli ve yabancı dergiler, İnternet sayfaları aklımdaki soruları cevaplamaktan çok, her soruma karşılık yeni birkaç soru olarak bana geri döndü. Elbette bu arada pek çok şey de öğrendim, ancak yivli tüfek seçimimde bana tam anlamıyla yardımcı olacak bilgilere bir türlü ulaşamadım. Her erkeğin isteyeceğini (özellikle bu konuya benim gibi yeni olanlar) bende hep en güçlü kalibreyi alma hayali kurup durdum. Taki Birkaç hafta önce İnternette sizinle de paylaşmak istediğim yazıyı bulana kadar. Yazıyı Türkçeye çevirirken bazı hatalar yapmış olabilirim, bunun için kusuruma bakmayın. Umarım bu yazı benim gibi yivli tüfeklere merak saran diğer avcı dostlara da bana olduğu kadar yardımcı olur. Saygılarımla.
Büyük Kalibreli Tüfeklerle ilgili Efsaneler.
Pratikte yapılabilecek en uzak atış mesafesinin yeniden gözden geçirilmesine dayanan, büyük kalibreli tüfeklerle yapılan 36 av senaryosu.Chuck Hawk’ın “Hunting Rifle Accuracy” ve Wayne van Zwoll’un “Reaching Out” kitaplarını okuduğum sırada büyük kalibreli silahların iyi ve kötü yanları hakkında düşünüyordum. Bu kitaplar konuyu tekrar gözden geçirmeme ve büyük avların pratikteki avlanma mesafeleri ile ilgili düşüncelerimin yanlış olduğu sonucuna varmama neden oldu. Kendimi nasıl suçlayabilirim ki? Tüm o silah dergileri, internet yorumları, balistik tablolar, DVD’ler, reklamlar ve dürbün artı kıl tasarımları... Bunlara bakıp ta 275 metre ve üzerinde (300 yard +) yapılan atışların sıradan olduğu sonucuna kim varmaz ki?
Tabi ki 275+ metreden yapılan ölümcül atışlar var, ancak bu hiç kimsenin düşündüğü kadar sık olan bir durum değil. Sabit sehpadan atış yapan yarışmacılar, F-Sınıfı atıcılar ve askeri keskin nişancılar rahatlıkla 915m+ (1000 yard+) den ölümcül atışlar yapabilmekte. Bunun yanı sıra atış sehpalarıyla yapılmış özel kurulumlar, rüzgâr perdeleri gibi özel yöntemlerde pratikte 275 m+ (300 yard+) atışları mümkün kılabilmektedir. Ancak bu özel sayılabilecek insanlar, kullandıkları ekipmanlar, aldıkları eğitimler ve atış yaptıkları ortamlar biz sıradan avcıların durumundan çok farklıdır.
Bu konuyu detaylı olarak inceledikten sonra şu sonuca vardım. Sıradan tabir edebileceğimiz avcıların neredeyse tamamının öldürücü atış yapabileceği mesafe, pratikte maksimum 275m’yi (300 yard) geçmemekte. Bu mesafeden sonra avı kaçırma olasılığı, daha da kötüsü avlamak istediğiniz hayvana acı çektirerek uzun sürede ölmesine sebep olma olasılığı dramatik olarak artmakta.
Ancak bu konu burada bitmiyor. 275m(300yard) limiti, atış ile ilgili birçok düşüncemi de devrilen domino taşları gibi ardı ardına değiştirdi. Bu yazıda sizlere, bahsettiğim atış mesafesi limiti nedeniyle, mermi yolu eğrisi (trajectory) ve rüzgâr sürüklenmesinin (wind drift) silah seçimindeki önemlerinin normal avcılar için nasıl önemli faktörler olmaktan çıktığını ve farklı kriterlerin bu konuda nasıl önem kazandığını anlatmaya çalışacağım.
Metotlar ve Kaynaklar.Yazım için “orta sınıf av” (CPX2 olarak adlandırılmakta) ve/ya da “büyük sınıf av” (CPX3 olarak adlandırılmakta) için olan modern sürgü mekanizmalı (bolt action) silahlardan bazılarını değerlendirdim. Seçtiğim 12 adet farklı kalibre şunlar: .243 Win, .260 Rem, .270 Win, .270 WSM, .280 Rem, 7mm Rem Mag, .308 Win, .30-06 Spr, .300 Win Mag, .300 RUM, .338 Win Mag ve. 338 RUM. Her Kalibre içinde belirlediğim dört “kullanım kategorisine” uygun ortalama fabrika doluları seçtim. Kullanım kategorileri:
upload images*OGW(OPTIMUM GAME WEIGHT): Edward A MATUNAS tarafından geliştirilmiş, merminin öldürme gücünü hesaplamaya yarayan yöntem. Bu yöntem merminin öldürme gücünü, avın ağırlığına ve mesafeye göre belirler ve av otoritelerince öldürme gücü hesaplamaları içinde gerçek av koşullarına en uygunu olarak bilinir.
Tablo 1-4, seçilen mermiler için, balistik katsayıları(ballistic coefficient*), namlu çıkış gücü (muzzle velocity*), geri tepme (recoil)-3,7kg(8pound) tüfek ve diğer balistik bilgileri içermektedir.
*Ballistic coefficient (BC): Basit anlatımıyla merminin havayı yarma oranı ve buna bağlı olarak sürüklenme ölçütüdür. Bu oran ne kadar yüksek olursa mermi havayı o kadar iyi yarıyor demektir ve bu durumda sürtünme ve sürüklenme en minimumda olacağından mermi hedefini daha az sapmayla vurabilir. BC oranı ne kadar yüksekse isabet oranı o kadar fazladır.
*Muzzle Velocity (MV): Basit anlatımı ile merminin namluyu terk ettiğindeki gücü. Food pound (fp) olarak hesaplanır. Bu oran ne kadar yüksek olursa mermi yer çekimi kuvvetine o kadar fazla karşı koyabilir ve buda merminin düşüş oranını azaltır. Oranın yükselmesi için barut oranı(gücün) artması gerektiğinden, geri tepme gücünü de etkiler.Tablo 1: Kalibrelerine göre atış eğrisi en düz olan mermiler (275m(300yard) ‘de en düşük alt vuruş (hold-over*) yapacak mermiden en yüksek olana doğru sıralanmıştır.)
photo upload
*Hold over-under (alt-üst vuruş): Tüfeğimizi belli bir mesafede sıfırlayıp ateş ettiğimizde, mermi bu mesafedeki hedefi nişan aldığımız noktadan vuracaktır. Ancak atış yaptığımız mesafe, tüfeği sıfırladığımız mesafeyi geçtiğinde (MV, BC gibi oranlara da bağlı olarak) mermi hedefi nişan aldığımız noktanın altında ya da tam tersi durumda üstünden vuracaktır. Eğer vuruş nişan aldığımız noktanın altındaysa, nişangah noktamızı hedeflediğimiz bölgenin üzerine sabitleriz (hold over) yada vuruş nişan aldığımız noktanın üzerindeyse, nişangah noktamızı hedeflediğimiz bölgenin altına sabitleriz (hold under)
Tablo 2: Kalibresine göre en güçlü mermiler (46m’de (50yard) en yüksek OGW değerinden başlayarak sıralanmıştır)
upload images
Tablo 3: Kalibrelerine göre standart mermiler (275m’de(300yards)en yüksek OGW değerinden başlayarak sıralanmıştır.)
picture hosting
Tablo 4: Kalibrelerine göre düşük güçlü mermiler (183m’de(200yards) en yüksek OGW değerinden başlayarak sıralanmıştır.)
upload pictures Pratikte Büyük Av hayvanları için en uzak atış mesafesi ortalama 275m(300yard) dır.Uygun silah sehpaları ve modern ve iyi kalibre edilmiş “av tüfekleri” ile atıcıların bazıları 92m’de (100 yards) 2,54cm (1 inch) ya da 1 MOA grupmanlar elde etmektedir. Burada ağırlığı yüksek namlulu ve ağır, hedef ya da keskin nişancı tüfeklerinden değil, ağırlığı 3-4 kg aralığında olan normal seri üretim av tüfeklerinden bahsettiğimizi aklınızda bulundurmalısınız. Her ne kadar Weatherby gibi standart av tüfeği üreticilerinden bazıları ürettikleri tüfeklerin 1 MOA grupmanlar yapabileceğini garanti etse de, bu öngörü özel şartlarda ve özel mermilerle yapılan atışlara dayandırılmaktadır. Ve yine bu şartlar altında dahi aynı tüfeğin aynı isabet oranlarını her seferinde gerçekleştirmesi beklenemez.
Konuyu diğer bir yönden ele alırsak, elimizde mükemmel isabet oranına sahip (0 MOA) bir av tüfeği olduğunu varsayalım, bu seferde her defasında bu isabet oranıyla atış yapabilecek bir atıcı olduğunu varsaymak çok gerçekçi olmaz.
Bir diğer çok önemli konu ise çoğu avcının karıştırmaması gereken “isabet hassasiyeti” ve “isabet noktası” konularıdır. İyi bir av için bu iki konuda çok büyük öneme sahiptir. Bunu bir örnekle anlatmak gerekirse: 92 m(100 yard) den 1,25 cm’lik grupman atışı yaptınız (mükemmel isabet hassasiyeti) ancak bu grupman nişan aldığınız noktanın 10 cm üzerinde (çok zayıf isabet noktası), bu tür bir atışla avınızı uzun sürede acı çekmesine neden olacak şekilde yaralarsınız ya da kaçırırsınız! Buradan da anlayacağınız gibi yalnızca grupmanınızın sıklığına güvenerek kendinizin, tüfeğinizin ya da dürbününüzün bir avı doğru şekilde öldürebileceğiniz sonucuna varmamalısınız.
Şimdi özel atış alanlarından av sahalarına geçelim. Gerçek av sahalarında, Atış alanlarında, isabet noktamızı çok etkilemeyen konular önemli hale gelmeye başlar. Şöyle ki:
1. Av sahasında atış sehpası şartları bir yana, sabit bir atış dayanağı bulmak bile mümkün olmayabilir.
2. Hareket eden bir hedefe ateş etmek zorunda kalabilirsiniz.
3. Atışınızı psikolojik baskı altında, yüksek adrenalin seviyeleriyle ve çoğunlukla acele içinde yaparsınız.
4. Değişken rüzgâr hızları ve yönü, yağmur, sis kar ve bunun gibi birçok değişken doğa koşulu atışınızı etkiler.
5. Hedefinizle aranızdaki yükseklik (açı) farkları olabilir.
6. Uzun ve yorucu bir yürüyüşün ardından nefes kontrolü olmadan ve büyük olasılıkla uykusuz bir halde atış yapmak zorunda kalınabilir.
7. Sıcak soğuk namlunun isabet noktasındaki etkisi aynı mesafelerdeki ve pozisyonlardaki avlar için farklı olabilir.
8. Nişan aldığınız andan ateş edene kadarki geçen çok kısa sürede dahi, namlunuz üzerinde oluşan nem ve sıcaklık farklılıkları isabet noktanızı değiştirebilir.
9. Silahınızı ve nişangâhınızı mükemmel doğrultuda tutabilme yeteneğiniz.
10. Kafanızı ve yanağınızı her defasında kabza üzerinde aynı noktada tutabilme yeteneğiniz.
11. Burada sıralayabileceğimiz uzun bir liste dolusu sebep…
Yukardaki sıraladığımız ve sıralayabileceğimiz sebepleri de düşündüğümüzde, av sahasında, özel atış alanlarındaki kadar düzgün atışlar yapabileceğimizi var saymak sizin de anladığınız gibi çok gerçekçi olmayacaktır. Silah dayanağından 1 MOA’lık atışlar yapabilen çok yetenekli bir atıcının av sahasında bu hassasiyetinin 2 MOA ya çıkması çok normaldir. Kaldı ki normal bir avcının her defasında bu hassasiyette atışlar yapmasını beklemekte çok gerçekçi olmaz. Biz yine de konuyu biraz daha basitleştirmek için bu oranı 2 MOA olarak alalım ve devam edelim.
CPX2 olarak adlandırılan orta büyüklükteki Geyik, Karibu, antilop, siyah ayı, keçi ve yaban domuzu gibi, 40 kg ile 140 kg arasındaki avların, yaşamsal(akciğer, kalp) alan vuruş çapları 20-30cm aralığında Kabul edilir. Bu durumda Chuck Hawk’ın “Hunting Rifle Accuracy” kitabında belirttiği; orta büyüklükte avları avlayan avcıların en kötü ihtimalle 15 cm çapında bir hassasiyetle vuruş yapabilecek beceriye ve ekipmana sahip olması gerekliliği fikrine tamamen katılıyorum. Bu kural çok mantıklı çünkü 15cm’lik bir atış hassasiyeti 275m de(300yards) 2 MOA hassasiyetinde bir atış anlamına geliyor. Ve bizde bu oranı ortalama bir hassasiyet olarak Kabul etmiştik.
Ya büyük avlar(CPX3). Elk, Ren geyiği, bizon, Kahverengi-grizzly yada kutup ayısı gibi ağırlığı 180 kg ile 1 ton arasındaki avların yaşamsal(akciğer, kalp) alan vuruş çapları 40-50 cm aralığında kabul edilir. Bu orta büyüklükteki avların yaşamsal alan vuruş çaplarının neredeyse iki katı olduğundan, bu hayvanları avlayan avcıların 275m(300yards) ve üzeri mesafelerden öldürücü atışları rahatlıkla yaptıkları düşüncesine kapılmanıza neden olabilir. Ancak buda çoğu zaman pratikte çok mümkün değildir!
Hadi bu bilgileri bir örnekle daha iyi anlamaya çalışalım. 350kg lık (700 pound) büyük sınıf bir av hayvanını 370 metreden (400 yards) vurmaya çalıştığımızı düşünelim(Bu ağırlık çok büyük bir elk, ortalama bir rengeyiğine ya da kahverengi ayıya eşit). Öncelikle birçok av tüfeği bu büyüklükte bir avı, bu mesafeden doğru ve hızlı bir şekilde öldürecek güce sahip olmadığını bilmeliyiz (tablo 5). Diğer faktörlere bakalım.
1-Av sahasında mesafe ölçer olmadan avın uzaklığını doğru belirlemek çok zordur.
2- Burada seçtiğimiz en güçlü mermi olan, 338 Remington Ultra Magnum’un tepme gücü 50fp, bu güç 30-06 bir merminin yaklaşık 2,5 katı. Birçok avcı bu güçte bir tüfekle atış yapabilecek güce sahip olsa da bu atışı irkilmeden yapabilecek avcı çok fazla bulunmamakta. Ve en ufak bir irkilme dahi, 370 metreden bu büyüklükte bir avı ıskalamaya, ya da yaralamaya neden olabilir.
3-Atış eğrisi düzlüğü 370 metrede, 275 metreye göre çok büyük problemlere neden olmakta. Tablo 1 e baktığımızda ki bu tablo en düz atış eğrisine sahip kalibreli mermileri içeriyor, 275 metre ile 370 metre mesafelerde atış eğrisi düzlüğünün nasıl dramatik oranlarda değiştiğini görebilirsiniz. Tablodaki en düz atış eğrisine sahip mermi 150 grain 300 RUM (bu mesafeden bu büyüklükteki avı öldürmekten uzak bir mermi) . Atış eğrisi düzlüğü mükemmel. 275metrede (300yards) alt vuruş oranı (230metre-250 yards de sıfırlandığı Kabul edildiğinde) sadece 6.6cm(2,6 inch) ancak mesafe 370metreye(400yard) çıktığında bu oran bir anda 28.5cm e (11,2 inch) çıkıyor,
4-Rüzgâr sürüklenmesinde en büyük sorunlardan biri. Rüzgâr düzeltmesini yapabilmek çok uzmanlık gerektiren ve bu mesafelerde özel ekipmanlar gerektiren bir iş olduğundan, yine bize 275m(300yards) üzeri atışların pratikte çok mümkün olmadığını söyleyebiliriz.
Tablo 5:Kalibrelere göre Büyük av öldürme gücü mesafeleri (46m de(50yards) en yüksek OGW değerinden başlayarak sıralanmıştır. 
upload pictureAtış eğrisi ve rüzgâr sürüklenmesi oranları, büyük Kalibreli modern av tüfekleri için temelde aynıdır.Yazımızı okumakta olanlardan bazıları bu söylediğimle dalga geçebilir. Bu yüzden gelin bu konuyu biraz daha derinlemesine inceleyelim. Öncelikle yukarıda da açıkladığım üzere 275 metrenin (300 yards) Pratik anlamdaki maksimum atış mesafesi olduğunu kabul edelim. Sonra her kalibredeki silahımızı 210-230 metrede (230-250 yards) sıfırladığımızı kabul edelim. Bu mesafe bazılarınıza çok uzak görünebilir, ancak 275m (300yards) kadar uzaktaki bir avı vurmayı planlıyorsanız bu mesafe gayet mantıklıdır.
Şimdi her kalibre için Tablo 1 de yer alan en düz atış eğrisine sahip mermileri karşılaştıralım. Tablodaki en düz atış eğrisine sahip .300 RUM mermi ile en düz olmayan atış eğrisine sahip 338 win mag merminin alçak-yüksek vuruş mesafeleri arasındaki fark sırasıyla 45-92-183-275 metrede (50-100-200-300 yards) +1.78, +2.8, +2.032 ve -3.048 cm (+0.7, +1.1, +0.8, -1.2 in) dir. Buda atıcı yönünden, her iki kalibre içinde düşük ve yüksek vuruş oranlarının neredeyse fark edilemeyecek kadar az olması anlamına gelmektedir.
Örneğin 275metreden (300 yards), tabloda listelenmiş olan. 300RUM mermi ile bir elk i vurmak üzere olduğunuzu farz edelim. Muhtemelen büyük avlar için üretilen 9* gücünde bir dürbünle nişan alıyorsunuz. 275metreden (300yards) 9* gücünde bir dürbünle baktığınızda, avınızın hayati organlarının kapladığı alan oldukça küçük görünmektedir. Bu mesafede, isabet noktanızın nişan aldığınız noktanın 6,6 cm (2,6 inch) altında olacağını da biliyorsunuz. Yani yapacağınız düşük vuruş ayarı oldukça hassas olmalı. Şimdi aynı atışı yine tabloda listelenmiş olan. 338 Win mag ile yaptığınızı düşünelim. Bu durumda 9.65 cm’ lik (3.8inch) bir düşük vuruş ayarı yapmanız gerekiyor. Sizce avlak koşullarında, büyük olasılıkla hareket eden bir avın 275m(300yard) uzaktan 9* büyütme oranına sahip bir dürbünle çok küçük görünen hayati organlarına nişan almışken düşük vuruş ayarınızı bu hassaslıkta yapmanız mümkün mü? Böyle bir durumda normal bir avcının büyük ihtimalle yapabileceği yegâne şey ya hedef bölgenin birkaç santim üzerine nişan alması ya da bu oranı tamamen görmezden gelmesi olacaktır. Bu, sonuç olarak avcıya, bu koşullar altında Pratikte sağlayabileceği en yüksek isabet noktası ve hassasiyetini sağlayacaktır.
Pratikte yüksek ve düşük vuruş oranlarının en çok önem kazandığı durum, avcının avının hayati organlarının bulunduğu bölgeyi geniş olarak gördüğü 91m(100yard) ve altındaki mesafelerde ortaya çıkmaktadır. Yukarıdaki mermileri tekrar kullandığımızı düşünürsek 91m deki (100yard) isabet noktası nişan alınandan4.3 cm ve 7,1 cm (1,7 ve 2,8 inch) yukarıda olacaktır. Bu durumda merminizin mermi yolu eğrisi oranlarını ve avınıza olan uzaklığınızı bildiğinizi farz edecek olursak gerekli yüksek vuruş ayarınızı rahatlıkla yapabilirsiniz. Ancak bu iki mermi arasındaki 2,8 cm (1,1 inch) lik fark 91 m de hayati organları vurmak açısından çok bir fark yaratmayacağından, bu mesafedeki bir av için bu iki farklı kalibredeki mermi için, bu verilerde önemini yitirecektir.
Tablo 1 de yer alan diğer kalibrelerle bu karşılaştırmayı yapmaya devam edersek farklar ilk örnekteki iki uç seçimden daha da düşük olacaktır. Mermi yolu eğrisinde küçük değişiklikler ancak tablo 2-3 ve 4 teki diğer kullanım kategorilerine bakarsak fark edilir olabilmekte.
Şimdi tüm bu kalibreler arasındaki mermi yolu benzerliğini başka bir şekilde tekrar gözden geçirelim ve yukarıda yazdıklarımızı bir kez daha, farklı yolla doğrulamış olalım. Tablo 1 de listelenmiş mermilerle alçak vuruş ayarı ölçüsü, tüfeğimizi 230m’de(250yards) ortalama 7,6cmdir.(3inch) Bu şu anlama geliyor, eğer pratikteki atış mesafemiz olan 275m den(300yards) buradaki herhangi bir kalibre ile ateş edersek teorik olarak hiç yüksek-düşük vuruş ayarı yapmadan hedefi hayati organlarından rahatlıkla vurabilirsiniz. Yinelemek gerekirse, Pratik atış mesafemizde mermi yolu eğrisi kalibre seçimimizde herhangi bir önem arz etmemekte.
Ancak sürüklenme oranı uzak mesafelerde daha zor tahmin edilebilen bir veri olduğundan, bu ayarı yapmak çok daha zordur. Ama bu dahi Pratik atış mesafemizde, kalibre seçimimiz için önemli bir ölçüt oluşturmaz.
Kalibre seçimi, merminin gücü, geri tepme miktarı, avın ağırlığı ve atış mesafesine gore belirlenmeli.
Eğer mermi yolu eğrisi ve rüzgâr sürüklenmesi faktörleri kalibre seçimimizde bir etken değilse kalibremizi neye gore belirleyeceğiz? Cevap atış yapacağımız avın uzaklığı ve ağırlığına bağlı olarak güç ve geri tepme oranı arasında gidip gelmekte! GÜÇ (OGW pound olarak verilmiştir) ve GERİTEPME (foot-pound olarak ölçülür) oranları tablo 1-2-3-4 te her kalibre için verilmiştir.
Geri tepmenin isabet noktası ve isabet hassasiyetinde büyük ölçüde etkiye sahiptir. Bunu için geri tepme gücü, kalibre ve güç seçiminde ana etken olmalıdır. Ancak genellikle bu olmaz! Av ve atış otoritelerinin büyük çoğunluğu 20 foot-pound üzerindeki bir geritepme gücünün, atıcının üzerinde psikolojik strese sebep olarak atış esnasında irkilmeye yol açtığını düşünürken, diğer grup bu oranın 15 foot-pound seviyesine kadar düştüğünü düşünmektedir. Yukarıda anlattığımız tüm bilgilerden sonar sizin de anlayacağınız gibi, en ufak bir irkilme ise 275m lik (300yard) bir atışta isabet noktanızı limitler dışına taşır ya da isabet hassasiyetinizi çok büyük ölçüde bozar.
Güçlerinin sorgulanacağından korkan birçok erkek için 15-20 foot pound gibi ortalama bir geri tepme oranının dahi isabet noktası ve isabet hassasiyetiniü, irkilmeleri nedeniyle bozacağını itiraf etmeleri pek görülen bir durum değildir ve birçok erkek geri tepme gücüne karşı olan limitlerini bu yüzden bir sır olarak saklar. Bu konu tek başına dahi, uzak mesafeli avlarda neden bu kadar çok ıskalama ya da avı yaralama olayı olduğunu bence açıklamaktadır.
Tablo 3 e bakacak olursak, sizin de göreceğiniz gibi standart mermiler arasında sadece iki kalibrenin geri tepme güçleri 15-20 foot pound un altındadır( oranlar 3-4 kg lik tüfek + dürbüne göre verilmiştir.) Bunlar. 243 Win ve. 260 Rem. Sadece iki kalibre 15-20 foot poundluk geri tepme güç sınırları içerisindedir, .308 Win ve. 270 Win. Kalan sekiz kalibrenin geri tepme güçleri 20 foot pound sınırında, bazı kalibrelerde de dramatik olarak geçmektedir. Bunlar sırasıyla: .280 Rem ve .30-06 21 foot pound; .270 WSM, 7mm Rem Mag ve .300 Win Mag 26 - 31 foot pounds; .338 Win Mag 36 foot pounds ve son olarak .300 ve .338 Remington Ultra Mag 51-54 foot pound!!!
Öyleyse sorumuzu tekrar soralım. Bir avcı silahını ve kalibresini nasıl seçmeli? Bunun cevabı avcı tarafından alttaki şu üç sorunun cevabını belirleyerek bulunabilir:
1. Avlanacağım bölgelerde, avlamayı umduğum en büyük hayvanın ağırlığı gerçekçi olarak ne olacak?
2. Böyle bir avı Pratikte vurmayı düşündüğüm maksimum mesafe ne olacak (yukarda anlattığımız tüm veriler dikkate alınmalı!)
3. Bu mesafeden avımın hayati organlarına isabetli bir atış yapmamı engellemeyecek kadar olan, tölare edebileceğim maksimum geri tepme gücü ne kadar?
36 av senaryosu için ortalama Kalibreler ve Güçleri.İlk defa tüfek alacak ya da kendine uygun yeni tüfeğini alacak avcı dostlarımın bu üç soruyu daha basit cevaplayabilmelerine yardımcı olmak için aşağıda göreceğiniz Tablo 6’yı hazırladım. Bu tabloda, avın vurulacağı mesafe ve avın ağırlığı temel alınarak, bu av için kullanılabilecek en düşük geri tepme güçlerine sahip mermileri sıraladım. Tabloda, 9 av ağırlık sınıfı ve 4 atış uzaklığını içeren 36 av senaryosunu görebilirsiniz. Tabloda kullanılan mermiler ve güçleri tablo 1-2-3-4 te aynı. Ayrıca tabloda hangi senaryo için hangi güçteki hangi kalibrenin de 1. 2. ya da 3. geldiğini, hatta beraberlikleri de göreceksiniz.
Tablo 6: 36 Av senaryosu için ortalama kalibre/güç tablosu 
picture hostingŞimdi tablo 6 yı nasıl kullanacağımızı görelim.Avlanacağınızı ve yukarıdaki üç sorumuzu; 1- 317 kg lık (700 pound) bir hayvanı 2- 275 metreden (300 yards) avlayacağınızı ve 3- tölare edebileceğiniz maksimum geri tepme gücünün de 22 fp olacağı şeklinde cevapladığınızı düşünelim. Tablo 6 da göreceğiniz gibi bu tür bir av için minimum güç ve minimum geri tepme gücüne sahip mermi (fabrikasyon üretim) .338 Win Mag. Ancak bu merminin geri tepme gücü sizin tölere edebileceğiniz maksimum geri tepme gücü olan 22 fp’nin çok üzerinde (3-4 kiloluk tüfek + dürbün ile 36 fp)
Bu noktada ya avınızın boyutunu küçültmek ya da mesafeyi kısaltmak gibi yollara başvurabilirsiniz: 317 kg lık (700 pound) bir avı 183m den (200 yard) yada 272 kg (600 pound) bir avı 275 m den (300 yard) vuracağınızı düşünürsek, bu durumda kalibreniz 30-06 olacaktır. Fakat 30-06 kalibrenin de 27 foot poundluk geri tepme gücü yine limitlerinizin üzerinde olacağından, son karar olarak ya 272kg lık (600pond) bir avı 183m den (200yards) ya da 226 kg lık (500 pound) bir avı 275 m den (300yard) vuracaksınız. Bu da size optimum mermi seçimi olarak geri tepme gücü sadece 21 foot pound olan. 308 kalibreyi getirecek.
Bu konuya alternatif yaklaşımlarda şu şekilde olabilir: geri tepme gücünü azaltmak için daha ağır, gazlı mekanizmalı bir silah ya da her ikisini de içeren bir silah kullanabilirsiniz. Örneğin eğer. 338 Win Mag ın gücüne ihtiyacınız varsa ancak maksimum, standart 30-06’nın geri tepme gücünü tölare edebiliyorsanız o zaman daha ağır sayılabilecek. 338 kalibrelik Browning Safari Grade BAR gibi gazlı mekanizmalı bir silah kullanmakta iyi bir çözüm olabilir.
Tablo 6 ilginç sıralamalar da yarattı.
• 226 kg (500pounds) a kadar olan avlarda. .260 Rem 11 ayrı senaryoda 1. Geldi. Bu kalibre 15 foot pound geri tepme gücüne sahipken neredeyse tüm orta ağırlıktaki avlar için Pratik uzaklıklarda gerekli güce sahip. Bir karşılaştırma yapacak olursak çok daha popüler olan. 243 Win sadece 2 orta büyüklükteki av senaryosunda 1. geldi.
• 227kg (500pound) dan 363kg (800 pound) a kadar olan büyük av senaryolarında da. 308 Win optimum kalibremiz oldu (11 senaryoda 1. Geldi). Yine. 308 kalibre, .260 Rem’ in 1. Geldiği birçok orta av senaryosunda da 2. Yada 3. geldi ki buda bu kalibrenin çok yönlülüğünün ne kadar iyi olduğunu gösterdi.
• Biraz daha büyük avlarda ya da daha uzak mesafelerden vurulan büyük avlar için. 30-06 optimum kalibremiz oldu ve 6 senaryoda birinci geldi. Bunun yanı sıra bu kalibre birçok farklı av senaryosunda da 2. Ya da 3. oldu.
• 318 kg (700pound) 455 kg (1000 pound) ağırlığındaki avların görece uzak mesafelerden avlandığı senaryolarda ise. 338 Win Mag 5 senaryoda 1. Gelerek optimum kalibremiz oldu. .30-06 ile. 338 Win Mag arasında ise, .300 Win Mag sadece 2 senaryoda birinci geldi. .338 RUM en uç senaryolarda değerlendirilebilen tek mermi oldu (455 kg-100pound’luk avların 275 m den (300 yards) vurulması) ki bu kalibre ile bu senaryolar için yarışabilecek başka kalibremiz yoktu.
Tablo 6 ya dayanarak artan güç sıralamasına göre listelediğimizde optimum kalibrelerimiz: .260 rem, .308 Win, .30-06 ve. 338 Win mag. Peki neden? Bunun ana sebebi bu dört merminin bazı istisnai durumlar hariç 2600 ve 3000 fps arasında namlu çıkış enerjisine sahip olması. Bu oran, bu mermilerin, 275m(300yards) da nispeten daha düz mermi yolu eğrilerinin olmasını sağlıyor. Namlu çıkış enerjisi 2600 fps’nin altına düştüğünde ise güç ve mermi yolu eğrisi kötü yönde etkilenmeye başlıyor. Bu denklemin tam tersine baktığımızda ise, namlu çıkış gücünün 3000 fps aştığı durumlarda geri tepme gücü, güç artışına paralel olmayan bir eğri ile aşırı derecede artıyor. Ve yine daha öncede açıkladığımız gibi, namlu çıkış gücü arttığında, mermi yolu eğrisi düzleşse dahi 275 m+(300 yards+) menzilde pratikte avcıya bir avantaj sağlamıyor.
Büyük av kalibreleri için çok yönlülük skorları.Tablo 6 bulgularını denetlemek ve kalibrelerin çok yönlülüğünü puanlayabilmek için bir puanlama sistemi oluşturdum. Bu sistemi ise kalibrenin tablo altıdaki 36 av senaryosunda kaç kez optimum seçildiği bilgisine dayandırdım. Her senaryo için, kalibreye, 1. Geldiği durumlarda 3 puan, 2. Geldikleri durumlarda 2 puan ve 3. Geldikleri durumlarda 1 puan verdim. Herhangi bir beraberlik durumunda ise her iki kalibreye de tam puan verdim. Sonuçları Tablo 7 de inceleyebilirsiniz.
Bazıları tabloyu inceledikten sonra, bu puanlama sisteminin doğruluğunu sorgulayarak, bulguların çok yönlülüğü yansıtmadığını söyleyebilir. Bunun içinde şöyle bir örnek verebilir: .30-06, . 308 Win e göre çok daha fazla av senaryosunda kullanılabilir! Bu benimde tamamen katıldığım bir görüş olsa da, bir kalibrenin daha çok av senaryosunda kullanılabilmesi, bu kalibrenin o av senaryoları için optimum kalibre olduğunu göstermez. Eğer çok yönlülük için kriterimiz bir kalibrenin kaç av senaryosunda kullanılabildiği olsaydı, her 36 av senaryosunda da, her koşulda en net öldürüşü sağlayabilecek olan. 338 Rum açık ara 1. Gelirdi! Ancak 54 foot pound gibi çok yüksek bir geri tepme gücüne sahip olduğu için, çok az sayıda insanın, bu kalibrenin çok yönlülüğünü onaylayacağına eminim! Eğer 21-27 foot pound arası bir geri tepme gücüne irkilmeden dayanabiliyorsanız (gerçekten dayanabiliyorsanız) o zaman. 30-06 büyük olasılıkla sizin için. 308 den daha çok yönlü bir silah olacaktır. Eğer 20 foot poundluk geri tepme üst sınırınız ise. 308 sizin için bu tablodaki kalibreler içinde en fazla çok yönlülüğe sahip kalibredir.
Büyük kalibrelerin, verimlilik puanları ve sıralaması.Diğer bir karşılaştırmada da, her kalibrenin verimliliğini güç-geri tepme gücü oranına göre belirledim. Güç oranına göre daha az geri tepme gücü olan kalibreleri daha verimli olarak sıraladım. İşimi kolaylaştırmak için her kalibre için iki standart güç seçtim ve kalibrenin verimliliğini hesaplamak için önce o kalibredeki iki merminin averaj atış mesafesi olarak temel aldığımız mesafe olan 91m deki OWG güç değerini, geri tepme gücüne böldüm. Sonra bu iki merminin ortalama değerini aldım. Ve çıkan sonuç gösterdi ki, verimlilik sıralamamdaki ilk 4 kalibre, çok yönlülük sonuçlarımdaki 4 kalibre ile aynı. .308 Win (37,9 puan), .338 Win Mag (36,3 puan), .30-06 (36 puan) ve. 260 Rem (33,8 puan). Diğer 8 kalibre daha düşük puanlar aldı. 7 kalibre 29,5 ile 31,0 puan arasında kalırken, .300 Rum 25.2 puanla en az verimliliğe sahip kalibre oldu. Sonuçları tablo 7 de görebilirsiniz.
Tablo 7: Kalibrelerin çok yönlülük ve verimlilik oranları( çok yönlülüğü en yüksek kalibreye göre sıralanmıştır.) 
picture hostingSONUÇ:
Yukarıdaki tüm bilgilerden de anlayacağınız gibi çıkan sonuç şu: artan güç oranına göre sıralayacak olursak. 260 Rem, .308 Win, .30-06, .338 Win Mag genel av senaryoları için optimum olan, en verimli ve çok yönlü kalibrelerdir. Tüfek alırken ya da ava giderken yanımıza alacağımız tüfeği belirlerken buna göre seçim yaparsak, avdaki başarımızın daha da artacağı açık bir şekilde görünüyor. Elbette bu kalibre ve güçler dışında, daha birçok kalibre ve güçte silah mevcut ancak bu yazıdan yola çıkarak ve mermi üreticilerinin sayfalarında verdiği bilgileri bu yazıya uyarlayarak, seçimlerinizi yapabilirsiniz.
Greg R. HASKINS
Konu: YİVLİ SİLAH KALİBRE SEÇİMİ NASIL YAPILMALI! (Okunma sayısı 16590 defa)