SİLAHLAR, MÜHİMMAT, EKİPMAN HAKKINDA HER ŞEY > FİŞEKLER HAKKINDA HER ŞEY

YİVSİZ TEKKURŞUNLAR UZUN MESAFEDE NASIL DAVRANIR?

(1/5) > >>

Mehmet Sabri MUTLUER:
BALİSTİK bir ivme ile hareket eden cisimlerin, seyir halindeki davranışlarını inceleyen bir fizik bilimi dalıdır. Balistik denilince ilk akla ateşli silahlar gelse de, golf topunun, futbol topunun, roketlerin, mermilerin de balistiği vardır.

Balistik genellikle yivli mermiler için önemli olsa da yivsiz mermiler hatta saçmalar için de davranış özelliklerini bilmek açısından önem taşır. Etkili menzili 100 metre içinde olan yivsiz tüfek için balistikten bahsetmek pek çoğunuza saçma gelebilir. Sonuçta omuzlayıp atarsınız. Ancak kendi dolumlarımızı yapıyorsak etkili ve isabetli fişek kullanımı açısından bilmenin bir sakıncası herhalde yoktur.

Bu yazımda tüm balistiği aktarmam mümkün değil. 1) İç balistik 2) Geçiş balistiği 3) Dış balistik  4) Son (terminal) balistik kavramları içinde dış balistik içinde yer alan yivsiz tek kurşunların bir özelliğinden ve bu konu ile ilgili yaptığım bir testten söz etmek istiyorum.

Sesüstü (süpersonik) hızda namludan çıkan tek kurşun hava direnci ile karşılaşarak giderek yavaşlarken, ağırlığı ile yer çekimi etkisi ile aşağı düşmeye başlar. Merminin hızı ses hızına kadar düştüğünde sürüklenme katsayısında ani bir azalma görülür. Bu olay ses hızı ile ses hızının 0,8 katı arasında oluşur. Bu bölgeye transsonik bölge diyoruz.



Bu bölgede hava direncinde ani azalma (Cd=sürüklenme katsayısında ani düşme) kurşunun seyrinde yön değiştirmelere hatta takla atmalara neden olur. Tekkurşunun bu davranışını aşağıdaki Taofladermaus'a ait yavaş çekim videoda izleyebilirsiniz:



Tekkurşunun Namlu çıkış hızına, balistik katsayısına, ağırlığına göre transsonik bölgeye gireceği mesafe değişmekte, kurşunun kestirilemeyen davranışları nedeniyle isabet düşmektedir.

Bu olayı test etmek için yaptığımız bir çalışmayı aktarmak istiyorum:

Bu çalışma için biri namludan sesüstü (Süpersonik) hızda çıkan bir tek kurşun, diğeri sesaltı (subsonik) hızda çıkıp transsonik (sesgeçişi) bölgesinden etkilenmeyecek bir tek kurşun:

Ayni mesafeden, barut miktarını ayarlayıp atmak zor iş. O nedenle merminin hedefe vardığı değişik Mach hızlarında mesafeyi ayarlayarak test etmek, hem subsonik hem de farklı hızlardaki tek kurşunlarla karşılaştırma yapmak için 2 tür fişek doldurarak hazırladım.

Bunlardan ilki süpersonik hızda Brenneke benzeri bir tek kurşun:


tapasıyla 32 gram gelen bu tek kurşunu GFS kovan üzerinde gelen U688 kapsül ve 1.55 gram D20V barut ile hazırladık.

Subsonik tek kurşunları da Brenneke çekirdek, Sterling kovan ve U688 kapsül ile 1.28  Maxam CSB 3 Barut ile hazırladık:


Önce atış düzeneğimizi hazırladık, uzaktaki atışları değerlendirebilmek için telefon kamerasına teleskobumuzu bağladık.  İlk önce hangi Mach hızlarında hedefe ulaşacağını bulmak için Balistik katsayı tesbiti için 50 metre mesafeden hazırladığım süpersonik kurşunları 5 er atış yapıp namlu çıkış hızını ve hedefe vardığı andaki, hızlarını ölçtük.



Kronograf ile (1.5 m ötede) yaptığımız ölçümlerde namlu çıkış hızları 1277, 1284, 1291, 1265, 1288 fps (Ort. 1284 fps SD 9.27) olarak ölçüldü ( Yaklaşık 391,36 m/s). Daha sonra hedefteki hızlarını 944, 822, 934, 821, 945 fps ( Ort. 934 fps, SD 58.24) olarak ölçüldü (yaklaşık 284 m/s). Aşağıdaki formülle BC 0,09 olarak hesaplandı:



Daha sonra internette Ballistic Calculator programını kullanarak transsonik bölgeyi içeren 1.1 Mach, 1 Mach ve 0.9 Mach hızlarına kaç metrelerde ulaştığını hesapladık:



71 (78 yarda) metreden başlayarak kendi dolumumuz hem süpersonik hem de subsonik tek kurşunlarla atış yaparak grup yapma özelliklerini araştırdık. Atışlarımızı Beretta 1301 Tactical ve Aimpoint Micro T2 nişangah kullanarak yaptık. 71 metreden attığımızda süpersonik kurşunlarımız 0.9 Mach (1004) fps hıza düşerek hedefe ulaşacak, dolayısıyla transsonik bölge içinde kalacaktı. Transsonik bölgeden etkilenmeyen subsonik dolumlarımızla karşılaştırdık:



Süpersonikler (1202, 1238, 1279, 1244, 1213 fps  SD 27)   27 cm bir dağılım yaparken, subsoniklerin  (941, 900, 848, 826, 836 fps  SD 43)  3 ü üstüste olmak üzere 10 cmlik gurup yaptı. Mach 0.9 hızında süpersoniklerin dağıldığını gözlemiş olduk. Subsoniklerin standart sapması daha fazla olmasına rağmen transsonik bölgeden etkilenmedikleri için daha iyi gurup yaptığı anlaşılıyor. (Daha hassas ölçüm ve kıvırma ile standart sapma azaltılırsa bu mesafede çok daha iyi bir gurup yapılabilir)

Daha sonra süpersonikler için 1 Mach hızında hedefe ulaşacakları 40 yarda (36,5 m) den atışlarımızı gerçekleştirdik.



Süpersonikler 1278, 1279, 1287, 1297, 1300 fps  (SD 9) , subsonikler 901, 874, 908, 960, 969 fps ( SD 36) hızlarında çıktılar (Hava ve namlu ısındığı için hızlar haliyle arttı)




Standart sapması daha fazla olmasına rağmen subsonikler yine üçü biribirine bitişik 7-8 cm lik bir gurup yaparken, süpersonikler hedefte daha çok toplanmasına rağmen Mach 1 hızında hedefte daha çok dağıldı. 20 cm bir gurup gibi görünse de sağ üst köşede bir flyer var.

Bu mesafede transsonik olmayan Bashieri & Pellagri Palla kurşunu ile karşılaştırma için atış yaptık. 1436, 1416, 1419, 1426, 1413 fps (SD 8.22) ile çok tutarlı bir gurup yaptığını gördük. Bu mesafede transsonik olan MECA Rifled Slug çok tutarsız çıkış hızları ile (973,1089,1360,1361,1378 fps SD 168.44) çok kötü bir dağılım yaptı.



En son atışımızı Supersonik dolumlarımızın hedefe 1.1 mach hızında ulaşacağı 13 metre mesafeden yaptık. Süpersonikler 1260, 1278, 1277, 1297, 1278  fps (SD 11.71)  hızlarında,  Subsonikler 981, 971, 894, 934, 939 fps ( SD 30.73) hızlarında çıktılar. Ancak subsonikler, transsonik olmadığı için daha sıkı ve tutarlı bir gurup yaptılar (üstte ve alttaki izler tapa izidir)


yaptığımız çalışmadan şu sonuçları çıkarttık:

1. Yivsiz tek kurşunlar 1400 fps altında 40 metre altında transsonik bölgede hız ve isabet oranlarını kaybederler. ( 100 metre içinde transsonik olmamaları için 1600 fps üstünde namlu çıkış hızı gerekli)

2. Yivsiz tek kurşunlarda hassas hazırlanmış subsonik kurşunlar ile 100 metre içinde çok isabetli ve konforlu atış imkanı vardır.

Yivsizlerde subsonik kurşunlar düşük enerjileri nedeniyle avda kullanılmamalıdır. Ancak düşük geri tepmesi, az ses çıkartması, yüksek isabeti, mükerrer atışlarda hedeften sapmama gibi özellikleri ile hedef atıcılığı için çok avantajlıdır. Trap ve skeet de de önleme mesafeleri arttırılarak güzel atışlar sağlanmaktadır. Bu konuyu ayrıca yazacağım

Arif KAYA:
Emeğinize sağlık Mehmet Bey. Çok güzel bir konu ve çok faydalı olduğunu düşünüyorum. Devamını bekleriz.

SM-A520F cihazımdan Tapatalk kullanılarak gönderildi

Tevfik GÜN:
Sayın Mehmet Sabri Bey,
Eksikliği hissedilen bir konuydu,paylaşım için teşekkür ederim devamını bekliyor olacağız.
Yakın zamanda bir krono edinirsem subsonik konusunda çalışmayı bende düşünüyorum.
Kolay gelsin Hocam.

Saygılarımla...

Doğan ATEŞ:
Çok güzel bir çalışma ellerinize sağlık

Teşekkürler
Saygılarımla

Hakan ATASOY:
Fotodaki namlu neden yukarı bakıyor?

Navigasyon

[0] Mesajlar

[#] Sonraki Sayfa