Av Fişeklerinde Geri Tepme

[Aydın MERİÇ]

Merhaba,

Av fişeklerindeki geri tepmeyi gösterebilmek için hafta sonu birkaç atış yaptım. bir kaç kamera ile de farklı açılardan kaydettim. Atışlara aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Aydın bey,

Elinize emeğinize sağlık. Güzel bir video olmuş.

Ben kayıtlara geçmesi için fişek-tüfek ikilemi üzerinden bu konudaki TEORİK ve PRATİK bilgilerimi kayıt altına geçmesi için izninizle buraya aktarmak istedim.

Geri tepme, ateşli silahların kaçınılmaz bir durumudur. Newton'un evrensel hareket yasalarına bağlı bir durumdur. Newton hareket yasalarının 3. sü:

Lex III: Actioni contrariam semper et æqualem esse reactionem: sive corporum duorum actiones in se mutuo semper esse æquales et in partes contrarias diyor

Yasa III: Her kuvvete karşılık, her zaman eşit ve ters bir tepki kuvveti vardır: veya iki cismin birbirine uyguladığı kuvvetler her zaman eşit ve zıt yönelimlidirler diyor.

Basitçe :Her etkiye karşılık, eşit bir ters tepki vardır.

Bir tüfeğin geri tepmesi attığınız sıkı ile bağlantılı olarak Greener'in 96 Kuralına uyar.
Açıklaması "Bir tüfeğin ağırlığının, attınız sıkının 96 katı ağırlıkta olması durumda geri tepme rahatsız etmeyecek düzeye iner"

Tüfek ağırlığı ile geri tepme arasındaki ilişkide 1 e 1 kuralı vardır. Yani tüfek ağırlığını %10 arttırırsak, geri tepme %10 azalır. Örneğin 2900 gm olan benim tüfeğimle, 3200 gm ağırlıktaki bir tüfeğin geri tepme farkı sadece %10 olup bu da çok hissedilen bir fark değildir. Ağırlık 3500 gm olursa %20 geri tepme azalacaktır ki bunun farkedilebileceğini düşünüyorum.

Gramaj ve namlu çıkış hızı ile geri tepme arasında 1 e 2 kuralı vardır. Gramaj veya namlu çıkış hızı %10 arttığında, geri tepme %20 artar. Örneğin 28 gm fişek ile 32 gm arasında geri tepme %20 artarken, 36 gm fişek 28 e göre %40 daha fazla geri teper.
Yavaş yanan barutlu fişekler ittirme hissi verirken, hızlı yanan barutlular tepme hissi verirler. Ancak, yavaş yananlarda barut hakkı daha fazla kullanıldığıdan gerçekte geri tepme daha fazladır.

Öce aşağıdaki tabloya bakalım aşağısında bu tablonun yorumunu inceleyelim:

Aşağıdaki atışlar 20 grain barut hakkı ve 1200 fps namlu çıkış hızı sabit alınarak hesaplanmıştır. ( http://huntamerica.com/recoil_calculator/ )



tablonun sol tarafında ons ve gm cinsinden sıkının ağırlığı, üstte Pound altta Kg cinsinden tüfeğin ağırlığı mevcut.

Tablonun içindeki rakamlar foot/pound cinsinden geri tepme

Sarı olanlar (12-13 ft/lbs) kabul edilebilir geri tepmeyi
Yeşil olanlar 96 kuralından düşük az geri tepmeyi
Kırmızı olanlar ise çok geri tepmeyi ifade ediyor.

Örnek olarak sol sütunda 32 gm sıkı yı hizalarsanız, geri tepmeyi karşılayacak olan tüfek ağırlığı 6,5 - 7 pound  ( 3 kg üzeri) olmalıdır.
Rahatsız olmadan Magnum fişek atmak için 4 kg ve üstü, süper magnum için 5,5 kg ve üstü bir tüfek gerekir.

Tüfeğinizin ağırlığını biliyorsanız yukarıdaki tablodan sizi rahatsız etmeyecek geri tepme ve sıkı ağırlığını bulabilir, aşağıda bağlantısını verdiğim sitede de pratik olarak, tüfeğinizin hangi fişekle ne kadar geri teptiğini hesaplayabilirsiniz:

( http://www.omahamarian.org/trap/shotshellenergy.html )

Keyifli atışlar

Saygılar

[Abdullah ORUÇ]

Aydın bey,

Elinize emeğinize sağlık. Güzel bir video olmuş.

Ben kayıtlara geçmesi için fişek-tüfek ikilemi üzerinden bu konudaki TEORİK ve PRATİK bilgilerimi kayıt altına geçmesi için izninizle buraya aktarmak istedim.

Geri tepme, ateşli silahların kaçınılmaz bir durumudur. Newton'un evrensel hareket yasalarına bağlı bir durumdur. Newton hareket yasalarının 3. sü:

Lex III: Actioni contrariam semper et æqualem esse reactionem: sive corporum duorum actiones in se mutuo semper esse æquales et in partes contrarias diyor

Yasa III: Her kuvvete karşılık, her zaman eşit ve ters bir tepki kuvveti vardır: veya iki cismin birbirine uyguladığı kuvvetler her zaman eşit ve zıt yönelimlidirler diyor.

Basitçe :Her etkiye karşılık, eşit bir ters tepki vardır.

Bir tüfeğin geri tepmesi attığınız sıkı ile bağlantılı olarak Greener'in 96 Kuralına uyar.
Açıklaması "Bir tüfeğin ağırlığının, attınız sıkının 96 katı ağırlıkta olması durumda geri tepme rahatsız etmeyecek düzeye iner"

Tüfek ağırlığı ile geri tepme arasındaki ilişkide 1 e 1 kuralı vardır. Yani tüfek ağırlığını %10 arttırırsak, geri tepme %10 azalır. Örneğin 2900 gm olan benim tüfeğimle, 3200 gm ağırlıktaki bir tüfeğin geri tepme farkı sadece %10 olup bu da çok hissedilen bir fark değildir. Ağırlık 3500 gm olursa %20 geri tepme azalacaktır ki bunun farkedilebileceğini düşünüyorum.

Gramaj ve namlu çıkış hızı ile geri tepme arasında 1 e 2 kuralı vardır. Gramaj veya namlu çıkış hızı %10 arttığında, geri tepme %20 artar. Örneğin 28 gm fişek ile 32 gm arasında geri tepme %20 artarken, 36 gm fişek 28 e göre %40 daha fazla geri teper.
Yavaş yanan barutlu fişekler ittirme hissi verirken, hızlı yanan barutlular tepme hissi verirler. Ancak, yavaş yananlarda barut hakkı daha fazla kullanıldığıdan gerçekte geri tepme daha fazladır.

( http://www.omahamarian.org/trap/shotshellenergy.html )

Keyifli atışlar

Saygılar

verdiğiniz bilgiler için çok teşekkür ederim Mehmet Sabri bey,
bu bilgileri ilk defa okuyorum.
size minnettarım...

[Suat ÇALIŞKAN]

Aydın bey,

Elinize emeğinize sağlık. Güzel bir video olmuş.

Ben kayıtlara geçmesi için fişek-tüfek ikilemi üzerinden bu konudaki TEORİK ve PRATİK bilgilerimi kayıt altına geçmesi için izninizle buraya aktarmak istedim.

Geri tepme, ateşli silahların kaçınılmaz bir durumudur. Newton'un evrensel hareket yasalarına bağlı bir durumdur. Newton hareket yasalarının 3. sü:

Lex III: Actioni contrariam semper et æqualem esse reactionem: sive corporum duorum actiones in se mutuo semper esse æquales et in partes contrarias diyor

Yasa III: Her kuvvete karşılık, her zaman eşit ve ters bir tepki kuvveti vardır: veya iki cismin birbirine uyguladığı kuvvetler her zaman eşit ve zıt yönelimlidirler diyor.

Basitçe :Her etkiye karşılık, eşit bir ters tepki vardır.

Bir tüfeğin geri tepmesi attığınız sıkı ile bağlantılı olarak Greener'in 96 Kuralına uyar.
Açıklaması "Bir tüfeğin ağırlığının, attınız sıkının 96 katı ağırlıkta olması durumda geri tepme rahatsız etmeyecek düzeye iner"

Tüfek ağırlığı ile geri tepme arasındaki ilişkide 1 e 1 kuralı vardır. Yani tüfek ağırlığını %10 arttırırsak, geri tepme %10 azalır. Örneğin 2900 gm olan benim tüfeğimle, 3200 gm ağırlıktaki bir tüfeğin geri tepme farkı sadece %10 olup bu da çok hissedilen bir fark değildir. Ağırlık 3500 gm olursa %20 geri tepme azalacaktır ki bunun farkedilebileceğini düşünüyorum.

Gramaj ve namlu çıkış hızı ile geri tepme arasında 1 e 2 kuralı vardır. Gramaj veya namlu çıkış hızı %10 arttığında, geri tepme %20 artar. Örneğin 28 gm fişek ile 32 gm arasında geri tepme %20 artarken, 36 gm fişek 28 e göre %40 daha fazla geri teper.
Yavaş yanan barutlu fişekler ittirme hissi verirken, hızlı yanan barutlular tepme hissi verirler. Ancak, yavaş yananlarda barut hakkı daha fazla kullanıldığıdan gerçekte geri tepme daha fazladır.

Öce aşağıdaki tabloya bakalım aşağısında bu tablonun yorumunu inceleyelim:

Aşağıdaki atışlar 20 grain barut hakkı ve 1200 fps namlu çıkış hızı sabit alınarak hesaplanmıştır. ( http://huntamerica.com/recoil_calculator/ )



tablonun sol tarafında ons ve gm cinsinden sıkının ağırlığı, üstte Pound altta Kg cinsinden tüfeğin ağırlığı mevcut.

Tablonun içindeki rakamlar foot/pound cinsinden geri tepme

Sarı olanlar (12-13 ft/lbs) kabul edilebilir geri tepmeyi
Yeşil olanlar 96 kuralından düşük az geri tepmeyi
Kırmızı olanlar ise çok geri tepmeyi ifade ediyor.

Örnek olarak sol sütunda 32 gm sıkı yı hizalarsanız, geri tepmeyi karşılayacak olan tüfek ağırlığı 6,5 - 7 pound  ( 3 kg üzeri) olmalıdır.
Rahatsız olmadan Magnum fişek atmak için 4 kg ve üstü, süper magnum için 5,5 kg ve üstü bir tüfek gerekir.

Tüfeğinizin ağırlığını biliyorsanız yukarıdaki tablodan sizi rahatsız etmeyecek geri tepme ve sıkı ağırlığını bulabilir, aşağıda bağlantısını verdiğim sitede de pratik olarak, tüfeğinizin hangi fişekle ne kadar geri teptiğini hesaplayabilirsiniz:

( http://www.omahamarian.org/trap/shotshellenergy.html )

Keyifli atışlar

Saygılar

Sn MUTLUER
Verdiğiniz bu tablo ve bilgiler için teşekkür ediyorum.
Yıllar önce bir büyüğüm kullanacak fişeğin ağırlığını şu şekilde bahsetmişti.
Tüfeğimiz 3200 g ise  kullanılacak fişek 32 g olacak derdi.
Yani tüfeğin ağırlığı / 100  çıkan sonuç uygun fişeği verir derdi.
2 g altı yada 2 g üzeri bir fişekte olabilir derdi.
Şimdi sizin tablonuzu görünce hatırıma geldi.
Tablonuz da aynı değerleri veriyor neredeyse.
Elinize emeğinize sağlık.
Tekrardan teşekkürler...

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Tüfeğin ağırlığı/100 = kullanılacak fişeğin ağırlığı

Suat kardeşim,

Elbette 96 yerine 100 e bölmek çok pratik.

Bu değer kullanılacak fişeği değil de, o gramın üzerinde atacaklarımızla kabul edilir geri tepmeden daha fazlasına maruz kalacağımızı söylüyor.
Trap ve skeet tüfekleri 3,5 - 4 kg dır. Bu hesaba göre 40 gram fişeği rahatsız etmeden atabilir. Ama onlar 24-28 gram yüzlerce fişek atıyor. Bunu 2,5 kg lık bir tüfekle atsanız, bayağı yorar. Ama avda 3-5 fişek atıyorsanız çok da sorun değil.

Saygılar

[Suat ÇALIŞKAN]

Suat kardeşim,

Elbette 96 yerine 100 e bölmek çok pratik.

Bu değer kullanılacak fişeği değil de, o gramın üzerinde atacaklarımızla kabul edilir geri tepmeden daha fazlasına maruz kalacağımızı söylüyor.
Trap ve skeet tüfekleri 3,5 - 4 kg dır. Bu hesaba göre 40 gram fişeği rahatsız etmeden atabilir. Ama onlar 24-28 gram yüzlerce fişek atıyor. Bunu 2,5 kg lık bir tüfekle atsanız, bayağı yorar. Ama avda 3-5 fişek atıyorsanız çok da sorun değil.

Saygılar

Kesinlikle size katılıyorum.Değerli paylaşımlarınızın devamını diliyorum.
Teşekkürler...

[Mehmet PİLGİR]

Merhabalar,
Geri tepme ; fişeğin ateşlenmesi ile beraber ortaya çıkan gazın itme enerjisinin bir Boru şeklinde olan namluda  ileriye gitmesi sırasında ,enerjinin hepsinin aynı anda namluyu terk edememesi sonucu doğal olarak aksi yönde de bir çıkış yolu bulma eğilimidir.İşte bizim hissettiğimiz geri tepme budur.Silahın Ağırlığı tek başına Geri Tepmenin sebebi olamaz.Fişeğin basıncı,silahın dengesi,fişek yatağı çıkışı,namlu iç çapı, namlunun ağırlığı da en az silahın ağırlığı kadar önemlidir.

[Mehmet Sabri MUTLUER]

Merhabalar,
Geri tepme ; fişeğin ateşlenmesi ile beraber ortaya çıkan gazın itme enerjisinin bir Boru şeklinde olan namluda  ileriye gitmesi sırasında ,enerjinin hepsinin aynı anda namluyu terk edememesi sonucu doğal olarak aksi yönde de bir çıkış yolu bulma eğilimidir.İşte bizim hissettiğimiz geri tepme budur.Silahın Ağırlığı tek başına Geri Tepmenin sebebi olamaz.Fişeğin basıncı,silahın dengesi,fişek yatağı çıkışı,namlu iç çapı, namlunun ağırlığı da en az silahın ağırlığı kadar önemlidir.

mehmet bey,

Geri tepme İÇ BALİSTİK ile ilgili bir konu olup Newton'un hareket yasalarının üçüncüsü (her etki, bir tepki doğurur) ile bağlantılıdır ve burada FİZİK YASALARI geçerlidir. "Silahın ağırlığı" geri tepmenin sebebi olmayıp, geri tepme enerjisini ters orantılı etkileyen bir konudur. Burada hesap yapılırken toplam itki gücü ve toplam ağırlık ele alınarak hesaplanır. Silahımızı ateşlediğimiz zaman barutun patlaması ile mermi bir tarafa itilirken, bunun karşılığında tüfekte geri itilerek bir geri tepme oluşur. Geri tepmeyi etkileyen faktörler:

1. Tüfeğin TOPLAM ağırlığı
2. Fişeğin ağırlığı ve barut hakkı
3. Namlu çapı
4. Namlu çıkış hızı olarak sayılabilir.

Tüfeğin ağırlığı arttıkça tepme azalırken, diğer faktörler arttıkça geri tepme artar. Fiziksel olarak geri tepmeyi bir formül aracılığıyla hesaplamak mümkün. Aşağıdaki resimde bu hesaplamayı bulabilirsiniz:



Yukarıda özet olarak (Foot/pound, kg-m, Joule birimleri ile) hesaplanabilir fiziksel geri tepmeden bahsettim. Ancak ölçülen ile hissedilen (algılanan) geri tepme arasında farklar var. "Fizik" silahın hareketini ve sonuçta ne olduğunu formülize edip söyleyebiliyor. Ancak atıcının algıladığı geri tepme farklı olabiliyor ve kişisel olarak değişkenlik gösterebiliyor.

Hissedilen geri tepmeyi etkileyen faktörler şöyle sıralanabilir:

1. Silahın atıcıya uygunluğu
2. Atıcının deneyimi
3. Atıcının o andaki zihni, fiziki durumu
4. Silahın tipi (pompalı, yarı-otomatik= gazlı veya kinetik enerjili oluşu)
5. Geri tepme azaltıcı destek veya aparatlar
6. Atıcının giysisinin kalınlığı
7. Silahın sesinin şiddeti, irkilme
8. Silahın tepmesi konusunda atıcıya yapılan telkinler

fiziksel geri tepmeden farklı  bir geri tepme algısı yaratır, buna da hissedilen geri tepme diyoruz.

Saygılarımla

[Hakan UYAR]

  Teşekkürler Sn Mehmet Sabri Mutluer..
  Fizik yasalarının evrensel geçerliliği ile ilgili çok güzel bir anlatım.Elbette Atıcıların, avcıların çok ağır tüfek taşımak istememesi yahut hafif tüfeğin gezi sırasında konforu, üreticileri araştırmaya zorlamıştır.Bilindiği üzere hafif sayılabilecek tüfeklere farklı darbe sönümleme aparatları yerleştirmek suretiyle, tepme hissiyatını azaltma konusunda bir hayli yol aldılar.Ancak bu fiziğin temel kanunlarını değiştirmez..