Gönderen Konu: YİVSİZ yivli TEK KURŞUNLARDA (Rifled Slug) JİROSKOPİK STABİLİTE VARMIDIR?  (Okunma sayısı 2062 defa)

0 Üye ve 2 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Mehmet Sabri MUTLUER

  • Expert Üye
  • *****
  • İleti: 317
  • Thanked: 875 times
  • AVLAKFORUM.COM AVCI FORUMU
YİVSİZ yivli TEK KURŞUNLARDA (Rifled Slug) JİROSKOPİK STABİLİTE VARMIDIR?

Uzun yazı okumayı sevmeyenler için sorunun cevabını baştan vereyim EVET. Ama sınırlı mesafede. Nasıl ve hangi mesafede olduğunu merak edenler için yazının devamında gerekçeleri açıklayacağım.
 
Uzun senelerdir kabul gören görüş, yivsiz tek kurşunların shuttlecock ya da badminton topu gibi, ağırlık merkezi önde ve eteklerine binen hava akımı ile ve sürüklenme stabilitesi ile hareket ettikleri idi.  Rifled slug adı verilen etrafında kanatçıkları olan tek kurşunlarda, bu kanatçıkların ezilerek namlu ve şok genişliğine uygun çapa gelmeleri amacıyla yapıldıkları varsayılıyordu. Kanatçıkları olmayan yivsiz tek kurşunlar gerçekten sürüklenme stabilitesi ile hareket ediyorlar.
 
1960 lı yıllardan beri rifled slug adı verilen yivsiz yivli tek kurşunların kendi etraflarında döndüğü biliniyor. Bu dönmenin kanatçıklara binen hava akımı ile oluştuğu düşünülüyor ve "aerodinamic slug" başlığı altında US Patent dairesinden alınmış bir sürü patent de var. Ayni yanılgıya CFD analizlerime bakarak ben de düşmüşüm:
 
Taofledermaus 26 Ocak 2017 tarihinde YouTube kanalında yayınladığı süper yavaş çekim videosunda Foster slugların namludan çıktıktan sonra kendi etraflarında döndüğünü gösterdi: (Dönüş sayısının 700 rpm civarında olduğunu ve bunun jiroskobik stabilite için yeterli olmadığını söylüyor, kameranın 8800 fp yavaş çekim hızını hesaba katmamış)



Kendisi ile yazışmalarımda (okuduğum patent yazılarının etkisiyle) dönmenin kanatçıklara binen hava akımı ile olduğunu iddia etmiştim, o da dönmenin namlu içinde başladığını. Ancak yanılmışım. Hem Taofledermaus, hem Sn. Tevfik Gün hem de benim (RX0 II kameramla) yavaş çekimler hep sağa dönüş gösteriyor (kanatçıklar rüzgar gülü etkisi yapsa dönüş sola doğru olacaktı). O zaman dönüş namlu içinde başlıyor tezi doğru.  Yivsiz yivli tek kurşunun namlu içinde nasıl döndüğüne bakalım:




9-11 derece açıya sahip kanatçıklar namluya sürtünürken vida hareketi gibi bir dönme meydana geliyor, kanatçıklar sağa yönelik olduğundan dönme sağa doğru. Hesaplamalar yivsiz namluda 1:38 - 1:47  inç bir dönme oranı olduğunu gösteriyor. Bunun sonucunda ortaya çıkan dönme, elbette yivliler gibi 200-300 bin devir değil. Ancak rifled slugların namlu çıkış hızına da bağlı bir devir sayısı ile dönerek namluyu terk ettiği anlaşılıyor.

Foster slug atılmış temiz bir namludaki izler de bu görüşü destekler nitelikte:



Rifled slug kanatçıklarının izleri kaval namluyu sanki yivlenmiş gibi gösteriyor

George N. Vitt kanatçıklara binen hava akımına göre yaptığı hesaplarda 12 gauge slug için 1200 fps hızda dakikada 6750 devir hesaplamış:




https://answers.outdoorlife.com/forum/guns/shotguns/2464-will-a-rifled-slug-really-spin-properly-when-it-leaves-a-smoothbore-shotgun-barrel
 
Outdoorlife forumda rifled slugların 10.000, yivli şok ile 40.000 devir yaptıklarını yazmışlar (tablonun kaynağını bulamadım)
 



Tüm bunlara karşın hala bu devir sayısının jiroskobik stabilite için yeterli olmadığı söylemleri var. Yeterli mi değil mi biraz fiziğe girerek bakmak lazım.
 
 Klasik mekanikte momentum ya da devinirlik, bir nesnenin kütlesi ve hızının çarpımıdır; (p = mv). Hız gibi, momentum da vektörel bir niceliktir, yani büyüklüğünün yanı sıra bir yöne de sahiptir. Açısal momentum, herhangi bir cismin dönüş hareketine devam etme isteğinin bir göstergesidir ve bu nicelik cismin kütlesine, şekline ve hızına bağlıdır. Açısal momentum bir vektör birimidir ve cismin belirli eksenler üzerinde sahip olduğu dönüş eylemsizliği  ile dönüş hızını ifade eder.



Belirli bir devir sayısının üzerinde açısal momentum yerçekimi etkisini yenecek gücün üzerine çıkarsa dönen cisim bir eksende sabit kalır. Jiroskobun ve jiroskobik dengenin temeli budur: Aşağıdaki videoda kendi etrafında dönen bir paranın, belirli devir sayısının üstünde dengede durduğunu, sürtünme etkisi ile devir sayısı düşünce önce yalpalamaya  (precession) başladığı, sonra dengesini kaybedip devrildiğini izleyebilirsiniz:


 

Yukarıdaki şekilde dönen bir topaç'ın ne zaman, hangi dönüş sayısının altında yalpalamaya başladığı fiziksel formül ile hesaplanabilmektedir.
 
Şimdi tekrar baştaki konuya dönelim. Kanatçıklı Yivsiz tek kurşunlar belirli bir devirde namludan çıktığına göre, bu hesaplara göre hangi devir sayısında jiroskobik dengeyi kaybettiğini bulalım.
 
Yivsiz tek kurşunlar cüsseleri, yapıları, yüksek sürüklenme katsayıları (düşük balistik katsayıları)  nedeniyle çok kısa sürede hız kaybederler. G.N. Vitt US3200751 no.lu patentinde yivsiz tek kurşunlar için menzili içinde ortalama hızının 1200 fps civarında olduğunu ifade etmiştir ki (ses hızı 1116 fps) bence de mantıklı.
 
Bu durumda 18,51 mm çapta 32 gram bir Foster tek kurşunun 1200 fps (365 m/s) hızda yalpalamadan jiroskobik dengede kalacağı en düşük devir sayısını hesaplayalım:

Dakikada 3217 devir bulduk. Bu devir sayısı altına düşünce yalpalama başlayacaktır. Pekiyi bu jiroskobik stabilite kaç metrede mümkün. Ona balistik tablodan bakabiliriz:
 
Piyasadaki tek kurşunların namlu çıkış hızını yaklaşık 1450 fps (442 m/s) olarak alırsak Foster için:
 


Yaklaşık 55 yarda (50 metre) içinde jiroskobik stabiliteye sahip olduklarını söyleyebiliriz.
 
Çok kaliteli olmasada 50 metredeki hedefte benim yavaş çekim videomda bunu bir değerlendirmek istedim:







Videoyu defalarca izleyerek Kurşunun hedef dairesinin alt kenarından vuruş noktasına kadar yaklaşık 2 saniyede 3 devir attığını izledim. Yaklaşık 2 saniyede 3 devir dakikada 90 devir olur. Video 40 kez yavaşlatılmış olduğundan 90x40 = 3600 rpm eder. Zaten vuruş noktasına yaklaşırken yalpalama başlıyor. Bu da yukarıda fizik formülleriyle hesapladığımız değerlere uyuyor.
 
SONUÇ:

1.    Kanatçıklı yivsiz tek kurşunlarda (Rifled Slug) jiroskopik stabilite (Spin stability) vardır
2.     Ağırlık ve çapı dolayısıyla kazandığı açısal momentum yivlilere göre yüksek olduğundan 3500 rpm jiroskopik stabilite için en alt sınırda yeterli olmaktadır
3.     Yivsiz tek kurşunlar yüksek sürüklenme katsayıları nedeniyle süratle hız kaybederler, bu nedenle jiroskobik stabilite 50 metre civarındadır
 

Saygılarımla












« Son Düzenleme: 02 Eylül 2020, 14:00:43 Gönderen: Mehmet Sabri MUTLUER »
  • Benelli Supernova
  • Beretta 1301
  • Ata CY Slug
  • Retay Masai Mara
MSM 1948-İzmir
 

Çevrimdışı Cihan TURGAY

  • AvlakForum Üye
  • *
  • İleti: 313
  • Thanked: 74 times
emeğine sağlık güzel aydınlatıcı çalışma,amma velakin kendin yapabildiğin masrafı az bulunulabilirliği münasebetiyle herzaman 12 calibre için misket kurşun bence en iyi ve ekonomiği.bu benim fikrim 1988 den bu yana avlanırım tecrübem bu dönmüş dönmemiş,takla atmış atmamış hiç önemli değil çünki
Cihan TURGAY
1973 balıkesir
 
The following users thanked this post: Cahit DÖNMEZ

Çevrimdışı Murat TEPE

  • Müdavim Üyemiz
  • ***
  • İleti: 801
  • Thanked: 205 times
Mehmet bey emeğinize sağlık, çok detaylı, açıklayıcı ve tatminkar olmuş. Teşekkürler.
KAYSERİ / 1976
Beretta 686 Spz.-12, Franchi Affinity-12
Waffen-16
Akus Spz-20-28-36
 
The following users thanked this post: Mehmet Sabri MUTLUER

Çevrimdışı A.Recai DEMİRCİ

  • AvlakForum Üye
  • *
  • İleti: 139
  • Thanked: 54 times
  Mehmet bey çok açıklayıcı bir paylaşım olmuş.Elinize emeğinize sağlık. Teşekkürler.
A.Recai DEMİRCİ
Emekli Memur-1957
Atabey-Isparta
 
The following users thanked this post: Mehmet Sabri MUTLUER

Çevrimdışı S.Alper ERDEM

  • Expert Üye
  • *****
  • İleti: 172
  • Thanked: 644 times
  • AVLAKFORUM.COM AVCI FORUMU


Sabri Bey, elinize, emeğinize sağlık.

Çok yararlı bir çalışma olmuş...Acaba "Foster" harici, arka keçesi alınmış "Breneke" türü kurşularla da denemeleriniz oldu mu...

Saygılar.
1944-Istanbul
 

Çevrimdışı Mehmet Sabri MUTLUER

  • Expert Üye
  • *****
  • İleti: 317
  • Thanked: 875 times
  • AVLAKFORUM.COM AVCI FORUMU
Acaba "Foster" harici, arka keçesi alınmış "Breneke" türü kurşularla da denemeleriniz oldu mu...

Muhterem Alper bey,
Henüz böyle bir denememiz olmadı. Muhtemelen ağırlık merkezi çok öne kayacağı için takla atacaktır.
Hürmetlerimle
  • Benelli Supernova
  • Beretta 1301
  • Ata CY Slug
  • Retay Masai Mara
MSM 1948-İzmir
 

Çevrimiçi Abdullah ORUÇ

  • Müdavim Üyemiz
  • ***
  • İleti: 719
  • Thanked: 328 times
  • "Yaradılanı Sev, YARADAN'dan Ötürü"
Paylaştığınız bilgiler için çok müteşekkirim Mehmet Sabri bey.

Paradox namludaki durum da Tam olarak yivli tüfekler gibi, aynı katagoride değerlendirilebilir miyiz?
  • Armsan Phenemo 28" - 21" Barrel
  • Best Arms 24" Slug Barrel
Abdullah ORUC
 1982 BURSA

"Yaradılanı Sev, YARADAN'dan Ötürü"
 

Çevrimdışı Mehmet Sabri MUTLUER

  • Expert Üye
  • *****
  • İleti: 317
  • Thanked: 875 times
  • AVLAKFORUM.COM AVCI FORUMU
Paradox namludaki durum da Tam olarak yivli tüfekler gibi, aynı katagoride değerlendirilebilir miyiz?

Abdullah bey,

Paradox namluda yiv/set dönme oranı genelde 1:48 in yani 120 cm civarıdır.  Namlu çıkışındaki devir sayısı örneğin 1400 fps (422 m/s) çıkış hızındaki bir mermi için S= V0/L  formülü ile hesaplanırsa  yaklaşık dakikada 27300 devir gibi bulunur (namlu çıkış hızına bağlı en fazla 40 bin devir) .
(Yivli tüfeklerde dönme oranı 1:14- 1:18 olduğundan ve namlu çıkış hızları çok yüksek olduğundan  devir sayısı 200.000-300.000)


Paradox namluda 32 gram bir tek kurşunun 27.300 devir ile çıkıp, dengeyi kaybedeceği 3500 devire düşmesi için en az 150-200 metre civarı bir mesafe seyretmesi gerekir.

Halbuki 90 kanat açısı olan bir rifled slug için aynı hesapları yaparsak,  aynı hızda namlu çıkışındaki devir sayısı en fazla 11000 devir olur, 50 metre içinde 3500 devire düşer.

İyi de kardeşim, paradox namluda dönüş oranını niye yivliler gibi yapmazlar diyen olursa, o zaman karşımıza stabilite faktörü (Sg) çıkar. Yani yivsiz çapındaki kurşun dengesiz olur, takla atar 

Bilmem sorunuza cevap verebildim mi?
« Son Düzenleme: 05 Eylül 2020, 08:02:50 Gönderen: Mehmet Sabri MUTLUER »
  • Benelli Supernova
  • Beretta 1301
  • Ata CY Slug
  • Retay Masai Mara
MSM 1948-İzmir
 
The following users thanked this post: A.Recai DEMİRCİ

Çevrimiçi Abdullah ORUÇ

  • Müdavim Üyemiz
  • ***
  • İleti: 719
  • Thanked: 328 times
  • "Yaradılanı Sev, YARADAN'dan Ötürü"
Bilmem sorunuza cevap verebildim mi?

Çok teşekkür ederim.

nerede okudum hatırlamıyorum ama, mühimmat çapı arttıkça twist oranının da azaldığını okumuştum.
paradox namlularda buna istinaden mühimmat çapı ile ters orantılı olarak twist oranın az olması gerekiyor.
Paradox namlulardaki twist oranının 1/32 İnç - 1/36 İnç olduğunu biliyordum. hatta birkaç USA üretimi namlunun açıklamasında görmüştüm.  Mosberg 500 de 1/32 inç.
yalnız 12ga 1/26 İnç twist oranına sahip namlu da gördüm.
"aynı mühimmatı twist oranı 1/26 inç olan barrel daha uzağa daha istikrarli sürebilir" Diyebilir miyiz?
  • Armsan Phenemo 28" - 21" Barrel
  • Best Arms 24" Slug Barrel
Abdullah ORUC
 1982 BURSA

"Yaradılanı Sev, YARADAN'dan Ötürü"
 

Çevrimdışı Mehmet Sabri MUTLUER

  • Expert Üye
  • *****
  • İleti: 317
  • Thanked: 875 times
  • AVLAKFORUM.COM AVCI FORUMU
yalnız 12ga 1/26 İnç twist oranına sahip namlu da gördüm.
"aynı mühimmatı twist oranı 1/26 inç olan barrel daha uzağa daha istikrarli sürebilir" Diyebilir miyiz?

Abdullah bey,

Maalesef. 1/32 - 1/37 ye göre 1/26 twist rate namluda ayni özelliklerdeki tek kurşun ile jiroskopik stabilite bozuluyor, daha ileri istikrarlı gideceğini sanmıyorum. İsterseniz aşağıda bağlantısını verdiğim sitede değerleri girerek kendiniz de test edebilirsiniz:

https://bergerbullets.com/twist-rate-calculator/

« Son Düzenleme: 05 Eylül 2020, 23:51:51 Gönderen: Mehmet Sabri MUTLUER »
  • Benelli Supernova
  • Beretta 1301
  • Ata CY Slug
  • Retay Masai Mara
MSM 1948-İzmir
 

Çevrimiçi Abdullah ORUÇ

  • Müdavim Üyemiz
  • ***
  • İleti: 719
  • Thanked: 328 times
  • "Yaradılanı Sev, YARADAN'dan Ötürü"
Çok soru sorduğum için özür dilerim.
Lakin bilen kişi her zaman bulunmuyor.

tüfek ucuna takılarak kullanılan 7-10cm rifled şoklarda durum nedir? 
almaya, kullanmaya değer mi?
14cm uzunluktaki orijinal Baikal şoku, Baikal tüfekte kullanan birisi, 2MOA dot ile 100m'de 10cm grupman yapabildiğini söyledi.
bilimsel açıklaması nedir?
bilgiler için şimdiden çok teşekkür ederim.
  • Armsan Phenemo 28" - 21" Barrel
  • Best Arms 24" Slug Barrel
Abdullah ORUC
 1982 BURSA

"Yaradılanı Sev, YARADAN'dan Ötürü"
 
The following users thanked this post: Doğan ATEŞ

Çevrimdışı Kamil ÜNLÜTÜRK

  • Expert Üye
  • *****
  • İleti: 2283
  • Thanked: 3254 times
Mehmet Sabri Bey'e her zaman olduğu gibi bu son derece konuyla ilgili ufuk açıcı ve bilgilendirici yazısı için teşekkürler.Kendisinin ve sayın S.Alper bey'in yazılarını her zaman büyük bir zevk ve istifade ile takip ettiğimi söylemek isterim..Hanidir av,avcılık,silah vb.konularıyla eskiden olduğu kadar şu veya bu sebepten alakadar olamayışım sebebiyle,foruma sıklıkla göz atsam da,aktif paylaşım yapamıyordum..

Fakat bu konu zihnimde bir fikir canlandırdı ve bunu paylaşmak istedim..Anladığım kadarı ile rifled sluglardaki kanatçık yapısı mühimmatın namlu içindeyken spin almasını sağlıyor..Bu doğru ise kanatçık özellikli bir sabot(kılıf)yapılamaz mı?Faydası ne olacak denilecek olursa;daha aerodinamik,dolayısı ile bc daha yüksek çekirdek elde etmiş olunur(mu?)diyorum..Ne dersiniz?
« Son Düzenleme: 06 Eylül 2020, 00:11:36 Gönderen: Kamil ÜNLÜTÜRK »
  • P.Beretta 687 SP5 67cm
  • P.Beretta ES100 71cm
Kamil ÜNLÜTÜRK
1965 - Bartın

 

Çevrimiçi Abdullah ORUÇ

  • Müdavim Üyemiz
  • ***
  • İleti: 719
  • Thanked: 328 times
  • "Yaradılanı Sev, YARADAN'dan Ötürü"
Bu doğru ise kanatçık özellikli bir sabot(kılıf)yapılamaz mı?

sabout kılıfın görevi, namluyu terkedince bitiyor Kamil bey.
devam eden kurşuna nasıl bir etkisi olacak ki?
  • Armsan Phenemo 28" - 21" Barrel
  • Best Arms 24" Slug Barrel
Abdullah ORUC
 1982 BURSA

"Yaradılanı Sev, YARADAN'dan Ötürü"
 

Çevrimdışı Kamil ÜNLÜTÜRK

  • Expert Üye
  • *****
  • İleti: 2283
  • Thanked: 3254 times
sabout kılıfın görevi, namluyu terkedince bitiyor Kamil bey.
devam eden kurşuna nasıl bir etkisi olacak ki?
Abdullah bey,

M.Sabri Bey'in yazısına göre kanatçıklar namlu içinde spin veriyor rifled sluga,sabota da(rifled slug gibi kanatçıkları olsa) aynı şekilde spin vermez mi?
  • P.Beretta 687 SP5 67cm
  • P.Beretta ES100 71cm
Kamil ÜNLÜTÜRK
1965 - Bartın

 

Çevrimdışı Mehmet Sabri MUTLUER

  • Expert Üye
  • *****
  • İleti: 317
  • Thanked: 875 times
  • AVLAKFORUM.COM AVCI FORUMU
M.Sabri Bey'in yazısına göre kanatçıklar namlu içinde spin veriyor rifled sluga,sabota da(rifled slug gibi kanatçıkları olsa) aynı şekilde spin vermez mi?

Kamil bey,

Sabot'un amacı paradox namlu ve yivli şok da, dönme sağlamaktır. Kaval namluda iş görmez. Sabot'a kanatçık eklemeyi kimse düşünmemiş, teorik olarak olabilir. Olmaz değil. Denemekte zarar yok. Ancak onun yerine düşünülebilecek  tank mermisi gibi kuyrukta dengeleyici kanatçıkları olan Rusların Poleva (PPSH) sabot fişekleri kaval namluda yüksek hızlarda gayet başarılı sonuçlar veriyor.


tüfek ucuna takılarak kullanılan 7-10cm rifled şoklarda durum nedir?  almaya, kullanmaya değer mi?
14cm uzunluktaki orijinal Baikal şoku, Baikal tüfekte kullanan birisi, 2MOA dot ile 100m'de 10cm grupman yapabildiğini söyledi.
bilimsel açıklaması nedir?

Abdullah bey,
Boyunun kısa olması nedeniyle yivli şoklarda çok başarı elde edilemiyor.Bence almaya değmez , çünkü dönme sayısını çok arttıramıyorlar. Namlu çıkış hızı 1600-1800 fps (487-548 m/s) rifled sluglar ile aynı grupmanı transsonik bökgeye girmeden kaval namluda yapmak mümkün. Değerli kardeşim Tevfik gün bunu yapabiliyor.


  • Benelli Supernova
  • Beretta 1301
  • Ata CY Slug
  • Retay Masai Mara
MSM 1948-İzmir
 
The following users thanked this post: Kamil ÜNLÜTÜRK

Çevrimdışı Kamil ÜNLÜTÜRK

  • Expert Üye
  • *****
  • İleti: 2283
  • Thanked: 3254 times
Kamil bey,

Sabot'un amacı paradox namlu ve yivli şok da, dönme sağlamaktır. Kaval namluda iş görmez. Sabot'a kanatçık eklemeyi kimse düşünmemiş, teorik olarak olabilir. Olmaz değil. Denemekte zarar yok. Ancak onun yerine düşünülebilecek  tank mermisi gibi kuyrukta dengeleyici kanatçıkları olan Rusların Poleva (PPSH) sabot fişekleri kaval namluda yüksek hızlarda gayet başarılı sonuçlar veriyor.

Teşekkürler Sabri Bey.
  • P.Beretta 687 SP5 67cm
  • P.Beretta ES100 71cm
Kamil ÜNLÜTÜRK
1965 - Bartın

 

Çevrimiçi Abdullah ORUÇ

  • Müdavim Üyemiz
  • ***
  • İleti: 719
  • Thanked: 328 times
  • "Yaradılanı Sev, YARADAN'dan Ötürü"
Namlu çıkış hızı 1600-1800 fps (487-548 m/s) rifled sluglar ile aynı grupmanı transsonik bökgeye girmeden kaval namluda yapmak mümkün. Değerli kardeşim Tevfik Gün bunu yapabiliyor.

Çok değerli Tevfik Gün abi, akıl hocamız. iletişim halindeyiz. yeni denemelerde tavsiyelerini alarak işe başlıyorum.
Kalıp üretimi de yaptığım için, paradox şok sorularına çok maruz kalıyorum. onun için sizin görüşünüzü almak istedim.

Verdiğiniz bilgiler için, öğrettikleriniz için çok müteşekkirim.
  • Armsan Phenemo 28" - 21" Barrel
  • Best Arms 24" Slug Barrel
Abdullah ORUC
 1982 BURSA

"Yaradılanı Sev, YARADAN'dan Ötürü"
 
The following users thanked this post: Mehmet Sabri MUTLUER